Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Hukuk ve siyaset ilişkisi - Av. Ali Yılmaz Gürkan
Toplumsal bir kurum olan hukuk kendisi gibi toplumsal birer kurum olan siyaset, kültür ve ekonomi gibi kurumlarla yakın ilişki içindedir. Tarih boyunca birbirlerini olumlu bazen de olumsuz etkilemiş ancak hiçbir zaman bu nitelik değişmemiştir. Bu kurumların birini diğerinden ayırmak ve öylece toplumsal yaşamda kullanmak bizim toplumumuza özgü bir durumdur.
AYM yetkileri
Son zamanlarda ülkemizde toplum adına egemenliği kullandığını bildiğimiz yargıda, görev ve yetkileri apayrı olan iki yüksek mahkeme arasında yaşananlar mevcut hukuk kültürünün halen bir istikrar kazanmadığını, hukuk düzenimizin bu konuda sistem çatışmasını önleyecek nitelikte olmasına rağmen yorum farkı adı altında yapılan çıkışlarla AYM’nin yetkilerinin tartışmaya açılması yeniden gündeme getirilmiştir. Oysa AYM kanunların ve kamu idarelerinin yaptığı eylem ve işlemlerin anayasaya ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)’ne uygunluğunu denetler. Kararları bütün kurumları bağlar.
AYM hak ihlaline konu olan konuda yargılama yapmaz, yapılan yargılama nedeniyle bir hak ihlaline sebep olunup olmadığını değerlendirir. Yargıtay ise alt derece mahkemelerinin kararlarının hukuka uygunluk bakımından incelendiği bir makamdır. Bu şekilde anayasamızda yer alan düzenlemelerin tartışılacak bir yanı yoktur. Bu tartışma otokratik devletlerde var olduğu düşünülen hukuk ve siyaset ayırımının çok az olduğu ülkelerde vardır. Bu tür toplumlarda hukuk siyasal iktidarın meşruluğunu güçlendirmek için kullandığı siyasal egemenlik aracı olarak faaliyet göstermektedir.
‘Uygun yorumlar’
Siyasal sistemlerin demokratikleşmesi ile hukukun siyasallaşması bir olgu olmaktan çıkmış, tam tersine hukuk siyasal iktidarın kötüye kullanılmasına karşı bir güvence haline gelmiştir.
Bu bakımdan AYM’nin birçok olumlu karar örneği vardır. “Siyasi iktidarın yetkilerinin sınırlarını bireylerin sahip olduğu haklar çizer” düşüncesi AYM’nin kararlarına hâkim olmalıdır.
Hukuk devleti dediğimiz siyasal iktidarın ve devlet adına egemenliği kullanan organların politik özellik taşıyan takdir hakkı yerine hukuki meşruluğu göz önünde bulunduran kanunun özüne uygun yorumlar yapması ve kararlar vermesi yasal bir zorunluluktur.
Bağımsızlık düşüncesi Ülkemizde 1961 Anayasası ile ilk defa temel hak ve özgürlüklerin tanınması yanında bunların etkili korunmasının sağlanması gereği düşünülmüş, bu maksatla etkili bir anayasa yargısı ve yargı bağımsızlığı düşüncesi temel alınmıştı. 1982 Anayasası’nda 2001’de yapılan değişikliklerle adil yargılanma hakkı anayasaya girmiştir (m. 36). 2010’da yapılan değişikliğin en önemli yanı Anayasa Mahkemesi’nin görevleri arasına bireysel başvuru yolunun eklenmesidir. Bu düzenleme o tarihte bireysel hak ve özgürlüklerin etkin korunması gerekçe gösterilse de esas maksadın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru sayısının azaltılması olduğu bir gerçektir.
Tarafsızlık
Öyle görünüyor ki kuvvetler ayrılığı ilkesinin kurumsallaşması, hukuk düzeninin güvencesi olan yargı gücünün bağımsızlık doğrultusunda örgütlenmesi, hukukun genelliğinin sağladığı tarafsızlık anlayışının iktidar gücü karşısında uygulanması halinde mümkün olur. Aksi halde yargı kendi kararlarıyla kuvvetler ayrılığı ilkesini yok eder.
Bugün iki yüksek yargıda yaşananlar Can Atalay kararında olduğu gibi sadece bireysel hak ihlaline yol açmaz aynı zamanda toplumsal yaşamda mevcut bütün kurumların da sağlıklı, işleyişinin önüne geçer, bu bakımından da hukuk vazgeçilmez bir olgudur.
AV. ALİ YILMAZ GÜRKAN
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
-
Ergin Yıldızoğlu ABD başkanlık seçimlerini değerlendirdi
-
Yaz salgınına dikkat! Uzmanından kritik uyarı...
-
Sıcak ve gergin olimpiyat, Paris 2024 başlıyor
-
“Herkes yattıktan sonra gece çocuk gibi ağlıyorum”
-
Uzmanlar uyarıyor: 'Besin alerjileri, giderek artıyor'
-
Doğa Parkı sakinlerinin ilginç serinleme yöntemi
-
Meyve sebze yıkarken dikkat edin!
-
Dünyanın en eski ve en küçük memeli hayvanı!
-
Yıllardır E-5 karayolunda yürüyen adamın hayat hikayesi
-
'Dünya Kebap Günü'nde mevsimlik işçilere kebap dağıtıldı
En Çok Okunan Haberler
-
İBB'den flaş 'SGK borcu' açıklaması
-
İktidara yakın anketçiden 'CHP' açıklaması
-
'Oflu duruşuna, ellerine sağlık…'
-
'Erdoğan'ın talimatıyla darbe girişimi var'
-
'Bu işi çözün, sorumluları hesaba çekin' talimatı
-
Özgür Özel'den savcılığın TÜİK kararına jet yanıt
-
Tuğrul Türkeş Bakan Tunç'u hedef aldı
-
Hibrit araçlarda ÖTV düzenlemesine gidildi
-
İzmir'deki elektrik akımı faciasında flaş gelişme!
-
İşte UEFA ülke puanı sıralamasında son durum!