Sağlıkta Dönüşüm Programı başarısız

Sağlıkta Dönüşüm Programının propagandası yapılırken Sağlık Bakanlığı tarafından dile getirilen “Yaygın, erişimi kolay sağlık hizmet sistemi” iddiası gerçekleştirilememiş; Sağlıkta Dönüşüm Programı uygulamaya konduğu ilk on yılda sağlık hizmetlerinde eşitlik ve sağlık hizmetlerine erişim açısından başarısız bir sınav vermiştir.

Yayınlanma: 31.07.2017 - 10:48
Abone Ol google-news

Kayıhan Pala

Nitelikli bir sağlık sisteminin en önemli özelliklerinden birisi, yurttaşların sağlık hizmetlerine kolayca erişebilmesidir. Sağlık hizmetlerine erişimin dört temel bileşeni bulunmaktadır:

Sağlık hizmeti sunan kuruluşların yaşanılan yerin yakınında bulunması (Coğrafi erişilebilirlik),

Sağlık kuruluşunda yeterli sayı ve nitelikte sağlık insangücü bulunması; uygun bina, donanım, ilaç ve tıbbi malzemenin sağlanması (Hizmetin elde edilebilirliği, sağlık hizmeti gereksiniminin beklemeye gerek kalmaksızın zamanında sunulabilmesi),

Sağlık hizmetinden yararlanma sırasında ekonomik her hangi bir engelin bulunmaması (Hizmetin ücretsiz sunulması, hizmetten yararlanabilmeye güç yetmesi ya da gücü yetmeyenler için hizmetin ücretsiz sağlanması) ve

Sağlık hizmetinin hizmetten yararlananların beklentilerini karşılaması (Sağlık hizmetinin hizmetten yararlananlar tarafından kabul edilmesi).

İyi işleyen nitelikli bir sağlık sisteminin bu dört bileşendeki engelleri bütünüyle ortadan kaldırması beklenir.

Bilindiği gibi, ülkemizdeki sağlık sistemi 2003 yılında AKP Hükümeti tarafından “Sağlıkta Dönüşüm Programı” adıyla değiştirilmiştir. Sağlıkta Dönüşüm Programı adıyla yürürlüğe konulan neoliberal sağlık reformları temel olarak, sağlık hizmetlerinin finansmanının genel sağlık sigortası ile sağlanması, kamusal birinci basamağın tasfiye edilerek sağlık ocaklarının kapatılması ve bunun yerine birinci basamağın özelleştirilmesi yaklaşımına uygun bir aile hekimliği modeline geçilmesi ve kamu hastanelerinin işletme haline dönüştürülerek piyasalaştırılması uygulamalarını içermektedir (Pala, 2015).

Sağlıkta Dönüşüm Programının propagandası yapılırken Sağlık Bakanlığı tarafından dile getirilen “Yaygın, erişimi kolay sağlık hizmet sistemi” iddiası gerçekleştirilememiş; Sağlıkta Dönüşüm Programı uygulamaya konduğu ilk on yılda sağlık hizmetlerinde eşitlik ve sağlık hizmetlerine erişim açısından başarısız bir sınav vermiştir. Geçtiğimiz yıl OECD tarafından yayınlanan yeni bir rapor (OECD, 2016), Sağlıkta Dönüşüm Programının başarısızlığını bir kez daha gündeme getirmiştir.

OECD raporuna göre 2013 yılında Türkiye’de nüfusun %14,9’unun tıbbi gereksinimleri karşılanmamaktadır (Şekil 1). Bu oran Batı Anadolu’da %11,1 Doğu Anadolu’da ise %20,7’dir.

Karşılanmayan tıbbi gereksinim “Tıbbi muayene ya da tedavi gereksinimi olduğu halde, kişinin bir ya da daha fazla kez bunlardan birine ya da her ikisine birden erişememesi” biçiminde tanımlanmaktadır. Karşılanmayan tıbbi gereksinim kişinin sağlık durumunu olumsuz etkilemekte ve sağlıkta eşitsizlikleri derinleştirmektedir.

  

 Avrupa Birliğinde (AB 28) hizmetin/tedavinin pahalı olması, tedavi için uzun süre beklenmesi ve sağlık kuruluşunun uzak olması nedenleriyle bildirilen toplam karşılanmayan tıbbi gereksinim oranı 2014 yılında %3,6’dir (Eurostat, 2016). Eurostat veritabanında Türkiye’de karşılanmayan tıbbi gereksinim verisi en son 2009 yılına aittir ve %14,9’dur (Tablo 1).


Ülkemizde 2009 yılında %14,9 olan karşılanmayan tıbbi gereksinim oranı, 2013’te aynı oranla sürmektedir ve bu oran Avrupa Birliği ortalamasının dört katından daha yüksektir. Üstelik bu çok yüksek orana ek olarak ülkenin batısı ile doğusu arasında büyük bir farklılık da söz konusudur. Ülkemizin doğusunda yaşayan her beş kişiden birinin tıbbi gereksinimi karşılanmamaktadır.

Ülkemizde sağlık sistemi ile ilgili sorun karşılanmayan tıbbi gereksinim ile sınırlı değildir. Türkiye bugün başta doğumda beklenen yaşam ümidi süresi olmak üzere, bebek ölüm hızı, sağlık hizmetlerine erişim, aşılama oranları, bulaşıcı hastalıklar, tarama programları ve sağlık hizmetine özgü kalite göstergelerinde gelişmiş ülkelerin epeyce gerisindedir (Pala, 2015).

Türkiye’nin toplum sağlığı göstergelerinde iyileşme sağlanabilmesi için, Sağlıkta Dönüşüm Programından vaz geçilmesi ve Türkiye’de yaşayan her yurttaşın her hangi bir engele takılmaksızın gereksinimi olan sağlık hizmetlerine (sağlığı geliştirici, koruyucu, tedavi edici ve esenlendirici hizmetlerin tamamı) kolaylıkla erişiminin sağlanabileceği bir sağlık sisteminin ivedilikle hayata geçirilmesi gerekmektedir (Pala, 2015).

Kaynaklar:

Eurostat (2016). Self-reported unmet needs for medical examination by sex, age, detailed reason and income quintile, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do.

OECD (2016). OECD Regions at a Glance 2016, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/reg_glance-2016-en

Pala, K. (2015). Sağlıkta Dönüşüm Programının Toplum Sağlığı Göstergeleri Açısından Performansı. Toplum ve Hekim, 30(2):141-149.

 

 

 


Cumhuriyet Tatil Otel Rezervasyon

En Çok Okunan Haberler