ABD İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) tarafından, Suriyelilere verilen geçici koruma statüsüne ilişkin yazılı açıklama yapıldı.
Açıklamada, İç Güvenlik Bakan Yardımcısı Tricia McLaughlin'in "Suriye'deki koşullar, artık vatandaşlarının ülkelerine dönmesini engellemiyor. Suriye, yaklaşık 20 yıldır terörizm ve aşırılığın yuvası oldu ve Suriyelilerin ülkemizde kalmasına izin vermek ulusal çıkarlarımıza aykırıdır" görüşüne yer verildi.
Suriye vatandaşlarına ABD'den ayrılarak ülkelerine dönmeleri için 60 gün süre verildiği kaydedilen açıklamada, bu kişilere ilgili kurumlara başvurmaları durumunda ücretsiz uçak bileti, 1000 dolar nakit avans ve gelecekte olası yasal göç için fırsat sağlama olanaklarının sunulacağı belirtildi.
Açıklamada, 60 gün dolduktan sonra, geçici koruma kapsamında kabul edilen ve gönüllü sınır dışı işlemlerine başlamamış tüm Suriye vatandaşlarının gözaltına alınacağı ve sınır dışı edilecekleri uyarısında bulunularak, bu kişilerin ABD'ye dönmelerine müsaade edilmeyeceği bildirildi.
ABD'DEKİ SURİYELİLERE İLİŞKİN VERİLER
Suriye’de 2011’de patlak veren iç savaş, milyonlarca insanı yerinden etti. ABD’ye gelen Suriyeliler ise üç ana yoldan kabul edildi: yeniden yerleştirme programı ile mülteci olarak, ülke içinden iltica (asylum) başvurusu ile, ya da Geçici Koruma Statüsü (TPS) kapsamında.
MÜLTECİLERİN DURUMU
ABD hükümetinin resmi verilerine göre, 2015–2024 yılları arasında 49 bin 790 Suriyeli mülteci ülkeye kabul edildi. En yüksek sayı 2016’da 12 bin 580 ile kaydedildi. Ancak 2018’de bu sayı 60’a düştü. Son yıllarda yeniden artış yaşandı: 2023’te 10 bin 780 ve 2024’te de 11 bin 240 Suriyeli ABD’ye yerleştirildi.
2012–2014 arasında ise yalnızca birkaç yüz kişi kabul edilmişti Böylece 2011’den 2024’e kadar toplamda 50 bini aşkın Suriyeli mülteci ABD’ye gelmiş oldu.
İLTİCA BAŞVURULARI
ABD, 2023 yılında toplamda 54 bin 350 kişiye (tüm milletlerden) iltica hakkı tanıdı. Suriyelilerin bu toplam içindeki kesin sayısı açıklamalarda ayrıntılı olarak verilmemekle birlikte, iltica ABD’de bulunan ya da sınırda başvuran Suriyeliler için önemli bir hukuki yol oldu.
GEÇİCİ KORUMA STATÜSÜ (TPS)
Suriyeliler için TPS ilk kez 2012’de ilan edildi ve defalarca uzatıldı. Bu statü, Suriye’deki tehlikeli koşullar nedeniyle ABD’de bulunan kişilerin sınır dışı edilmesini engelliyor ve onlara çalışma izni sağlıyordu.
2024 başı itibarıyla İç Güvenlik Bakanlığı, yaklaşık 6 bin 200 Suriyelinin TPS kapsamında olduğunu, yeniden belirleme (re-designation) ile 2 bin kadar kişinin daha başvuruya uygun olabileceğini açıklamıştı.
Ancak bugün alınan yeni kararla, ABD yönetimi Suriyeliler için TPS’yi sona erdirdi.
Böylece 6 bini aşkın kişi, kısa bir geçiş sürecinin ardından koruma statüsünü kaybedecek.
STATÜLERİN ANLAMLARI
Mülteci (Refugee/USRAP): ABD dışında başvurup kabul edilen, geldikten bir yıl sonra kalıcı oturma izni (green card) ve daha sonra vatandaşlığa geçiş imkânı bulunan kişiler.
İltica (Asylum): ABD içinden ya da sınırda başvuru yapan ve kabul edilenler. Onlar da bir yıl sonra kalıcı oturma izni alabiliyor.
TPS (Geçici Koruma): Sadece belirli dönemlerde geçerli olan geçici koruma, sınır dışı edilmeyi önlüyor, çalışma izni sağlıyor, fakat doğrudan kalıcı oturum hakkı tanımıyor.
