Bilim insanları, Bermuda’nın volkanik faaliyetler sona ermesine rağmen neden okyanusa gömülmediğini ortaya koyan çarpıcı bir bulguya ulaştı.
Geophysical Research Letters dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, adanın altında bulunan olağanüstü kalınlıkta bir kaya tabakası, Bermuda’yı adeta yukarıda tutuyor.
Normal koşullarda, bir volkanik ada aktifliğini yitirdiğinde, onu besleyen sıcak manto kaynağından uzaklaşır. Soğuyan yer kabuğu ve volkanik yapı zamanla ağırlaşır ve yavaş yavaş okyanusa çöker.
Ancak Bermuda’da bu süreç yaşanmadı. Araştırmacılar, adanın altındaki okyanus kabuğunun hemen altında, alışılmadık özelliklere sahip ek bir kaya katmanı bulunduğunu tespit etti.
DÜNYADA BENZERİ YOK
Çalışmaya göre bu kaya tabakası yaklaşık 20 kilometre kalınlığında. Bu ölçü, şimdiye kadar dünya genelinde benzer jeolojik yapılarda gözlemlenenlerin çok üzerinde.
Araştırma, Carnegie Science’dan sismolog William Frazer ve Yale Üniversitesi’nden Jeffrey Park liderliğinde yürütüldü.
Bilim ekibi, dünyanın farklı bölgelerinde meydana gelen 396 güçlü depremin yaydığı sismik dalgaları analiz etti. Bu dalgalar, yerkürenin içinden geçerken kaya katmanlarında bıraktıkları izler sayesinde, Bermuda’nın altındaki yapının yaklaşık 50 kilometre derinliğe kadar haritalanmasını sağladı.
Ortaya çıkan görüntü, çevresindeki kayalara kıyasla daha düşük yoğunluklu, kalın bir kaya katmanını gözler önüne serdi.
William Frazer, Live Science’a yaptığı açıklamada, normalde okyanus kabuğunun hemen altında doğrudan mantonun bulunmasının beklendiğini söyledi:
“Ancak Bermuda’da, kabuğun hemen altında, adanın üzerinde bulunduğu tektonik plakanın içinde yer alan başka bir katman var” diyen Frazer, bu durumun son derece sıra dışı olduğunu vurguladı.
OKYANUS TABANINDA YÜKSELEN BİR “SAL”
Bermuda, çevresine kıyasla okyanus tabanından yaklaşık 500 metre daha yüksek olan bir okyanusal kabarma (oceanic swell) üzerinde bulunuyor.
Araştırmacılara göre, son volkanik patlamalar sırasında bazı manto kökenli kayalar kabuğun içine yerleşti, burada soğuyup katılaştı ve zamanla sal benzeri bir yapı oluşturarak adayı yukarıda tuttu.
Bu sıra dışı tabakanın nasıl oluştuğu kesin olarak bilinmiyor. Jeffrey Park, Brighter Side of News’a yaptığı açıklamada, bazı magmaların yüzeye çıkmak yerine Moho sınırının altında takılı kalmış olabileceğini ve zamanla büyük bir kaya kütlesi oluşturduğunu söyledi.
Park ayrıca şu olasılıkları da dile getirdi:
- Uçucu maddelerce zengin eriyiklerin mantoyu kimyasal olarak değiştirerek daha hafif bir yapı bırakması,
- Sıcak yükselen malzemenin kabuğu çatlatıp deniz suyunun içeri sızmasına yol açması ve mantonun kısmen serpantinleşmesi.
Çalışmada yer almayan Smith College’dan jeolog Sarah Mazza, Bermuda’nın altında hâlâ aktif volkanizma döneminden kalan malzemeler bulunduğunu belirtti.
“Bu artık materyal, Bermuda’nın Atlantik Okyanusu’nda yüksek bir kabartı olarak kalmasına yardımcı oluyor olabilir” diyen Mazza, bölgenin bir zamanlar son süperkıtanın merkezinde yer almasının da bu benzersiz yapının parçası olabileceğini söyledi.
BAŞKA ADALARDA DA VAR MI?
Araştırmanın başyazarı Frazer, şimdi dünyanın farklı bölgelerindeki adaları inceleyerek, Bermuda’ya benzer kaya katmanlarının başka yerlerde de olup olmadığını araştırmayı planlıyor.
“Bermuda gibi uç bir örneği anlamak, Dünya’da hangi süreçlerin olağan, hangilerinin olağanüstü olduğunu kavramamıza yardımcı oluyor” diyen Frazer, bu keşfin jeoloji bilimi açısından önemli bir kapı araladığını vurguladı.
