Brezilya’da Rio de Janeiro kentinde bulunan favela adlı gecekondu mahallelerine polis tarafından operasyon düzenlendi.
Yerel basın, geniş çaplı operasyonda 4’ü polis olmak üzere toplam 64 kişinin hayatını kaybettiğini bildirerek, en az 81 kişinin de gözaltına alındığını duyurdu.
Operasyonda 4 sivilin yaralandığı kaydedilirken, 31 otomatik tüfek ve büyük miktarda da uyuşturucu madde ele geçirildiği açıklandı. Operasyon, Rio de Janeiro’nun kenar mahallelerindeki yoksul ve yoğun nüfuslu Alemao ve Penha favela komplekslerinde yürütüldü.
OPERASYONA 2 BİN 500 PERSONEL KATILDI
Rio de Janeiro Valisi Claudio Castro, suçluların polis ve sivillerin üzerine patlayıcılar bırakmak için insansız hava araçları kullandığını açıkladı. Vali Castro, "Uyuşturucu terörizmine karşı duyuyoruz" ifadelerini kullanarak, operasyonda 2 bin 500 güvenlik personeli ve 32 zırhlı aracın yer aldığını aktardı.
Geniş çaplı operasyon, Brezilya’nın 2025 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP30) çerçevesinde önemli etkinliklere ev sahipliği yapmasına birkaç gün kala gerçekleşti.
Rio de Janeiro, iklim zirvesi öncesinde ayrıca önümüzdeki hafta küresel belediye başkanları C40 zirvesine ve Prens William’ın çevreciliğe katkı sağlayanlara verilen Earthshot Ödülü törenine ev sahipliği yapacak.
Büyük çaplı uluslararası etkinlikler öncesinde geniş çaplı polis operasyonlarının olağan olduğu Rio de Janeiro’da bugün gerçekleştirilen operasyon, en büyük uyuşturucu ve silah kaçakçılığı çetelerinden Kızıl Komuta (Comando Vermelho) aleyhinde bugüne kadarki en büyük operasyon olarak nitelendirdi.
Çatışmalar nedeniyle sağlık ve eğitim kurumunun faaliyetlerinin aksadığı ve otobüs güzergahlarının değiştirildi.
KIZIL KOMUTA: BREZİLYA'NIN EN KÖKLÜ SUÇ ÖRGÜTÜ
Kızıl Komuta, Brezilya’nın en eski ve en etkili suç örgütlerinden biri. Örgüt, başta uyuşturucu ve silah kaçakçılığı, fidye karşılığı adam kaçırma, zırhlı araç soygunları, tefecilik ve rakip çetelerle silahlı çatışmalar olmak üzere çok sayıda yasa dışı faaliyet yürütüyor.
Bugün Brezilya’nın ikinci büyük organize suç örgütü olarak gösterilen Kızıl Komuta’nın ülkedeki üye sayısının 30 bini bulduğu tahmin ediliyor.
Kızıl Komuta’nın temelleri 1970’li yılların başında, Rio de Janeiro açıklarındaki Ilha Grande Adası’nda yer alan Cândido Mendes yüksek güvenlikli cezaevinde atıldı.
Aynı hapishanede kalan adi suçlular ile solcu gerillalar, cezaevi şiddetine karşı birbirlerini korumak için bir ittifak kurdu.
Zamanla bu birlik, gerillaların “sosyal adalet” ve “dayanışma” fikirleriyle harmanlanarak “Comando Vermelho” adını aldı. Bu isim, 1979’da cezaevi yönetimi tarafından takılmış, daha sonra örgüt üyeleri tarafından benimsenmişti.
SOL İDEOLOJİDEN SUÇ EKONOMİSİNE
1980’li yıllarda Brezilya’nın demokrasiye geçiş süreciyle birlikte solcu mahkûmlar serbest bırakıldı; örgüt ise sol ideolojisini terk ederek uyuşturucu ticaretine yöneldi.
Kızıl Komuta kısa sürede Rio de Janeiro’daki favelaların (gecekondu mahallelerinin) yüzde 70’inde uyuşturucu pazarını kontrol eder hâle geldi.
Kolombiya kartelleriyle doğrudan bağlantılar kurarak kokain ticaretinde dev bir aktöre dönüştü.
Ancak örgütün merkezî bir liderlik yapısından yoksun olması ve kâr paylaşımındaki anlaşmazlıklar, zamanla iç çatışmaları tetikledi.
Bu süreçte Üçüncü Komando (Terceiro Comando) ve Amigos dos Amigos (ADA) gibi ayrılıkçı gruplar ortaya çıktı; Rio genelinde silahlı çete savaşları başladı.
Şiddetin 2000’lerin başında doruğa çıkması üzerine Brezilya devleti, 2008’de “Pasifikasyon” (Pacificação) adlı yeni bir güvenlik politikası başlattı.
Bu kapsamda, favelalarda sürekli görev yapan Barış Polisi Birimleri (UPP) oluşturuldu. İlk yıllarda bu strateji, devletin mahallelerde kontrolü yeniden kazanmasını ve şiddetin azalmasını sağladı. Ancak 2013’ten itibaren “Pasifikasyon” politikası etkisini kaybetti; devlet güçleriyle Kızıl Komuta arasındaki çatışmalar yeniden şiddetlendi.
RAKİP ÇETELERLE SAVAŞ YENİDEN ALEVLENDİ
Kızıl Komuta ile São Paulo merkezli rakip örgüt Primeiro Comando da Capital (PCC) arasında 20 yıl süren ateşkes, 2016’da sona erdi. Bu gelişme, ülke genelinde yeni bir çete savaşını tetikledi.
Bugün Kızıl Komuta, hâlâ Amazon bölgesindeki uyuşturucu güzergâhları ve sınır ticareti üzerinde kontrol mücadelesi veriyor.
Her ne kadar 1980’lerdeki gücünü kısmen yitirmiş olsa da, örgüt hala Rio de Janeiro’nun favelalarında belirleyici bir güç.
Kızıl Komuta, uyuşturucu ticareti ve silah kaçakçılığını sürdürürken, devletin güvenlik güçleriyle de sık sık çatışıyor. Örgüt, bugün Brezilya’nın en tehlikeli suç yapılanmalarından biri olarak kabul ediliyor.
