Ales Bialiatski, Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun otoriter yönetimine karşı verilen mücadelenin en sembolik isimlerinden biri olarak tanınıyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yakın müttefiki olan Lukaşenko, yaklaşık 30 yıldır yönettiği ülkede muhalefeti sert yöntemlerle bastırmakla eleştiriliyor.
Bialiatski, 2022 yılında Nobel Barış Ödülü’ne layık görülerek küresel çapta tanınan bir figüre dönüşmüş, ancak aynı dönemde özgürlüğünden mahrum bırakılmıştı.
63 yaşındaki Bialiatski, cumartesi günü 122 tutukluyla birlikte serbest bırakıldı. Tahliyenin, ABD Başkanı Donald Trump’ın temsilcisiyle yapılan görüşmelerin ardından gerçekleştiği bildirildi.
Bu adım, Belarus yönetiminin ABD ile ilişkileri normalleştirme ve ekonomik yaptırımların kaldırılmasını sağlama çabasındaki en dikkat çekici hamlelerden biri olarak yorumlanıyor.
Bialiatski’nin serbest bırakılması, sürgündeki muhalefet lideri Sviatlana Tsikhanouskaya’nın Nobel töreninde onun portresini taşıyarak “hala cezaevinde olduğunu” hatırlatmasından yalnızca üç gün sonra gerçekleşti.
ÜLKEYİ TERK ETMEDİ
Bialiatski, 2021 yılında, muhalefetin hileli olduğunu savunduğu başkanlık seçimlerinin ardından patlak veren kitlesel protestolar sırasında tutuklanmıştı. Birçok muhalif ülkeyi terk ederken, Bialiatski Belarus’ta kalmayı tercih etti.
Eşi Natallia Pinchuk, Reuters’a yaptığı açıklamada eşinin risklerin farkında olduğunu vurgulayarak, “Gitmesi için öneriler oldu. Meslektaşları tutuklandı. Ama o, onlara karşı sorumluluk hissettiğini söyledi. ‘Onlar içerideyken ben nasıl giderim?’ dedi” ifadelerini kullandı.
Bialiatski, kurucusu olduğu insan hakları örgütü Viasna’ya sağlanan fonlarla ilgili “mali suçlar ve kaçakçılık” suçlamalarıyla Nisan 2023’te 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Suçlamaları reddeden Bialiatski, davanın siyasi saiklerle açıldığını savundu.
Destekçileri, Rusya sınırına yakın Horki kasabasındaki 9 No’lu ceza kolonisinde tutulan Bialiatski’nin sağlık durumundan uzun süredir endişe ediyordu. Viasna’nın aktardığına göre, Bialiatski yalnızca sınırlı sayıda mektup gönderebiliyor, kendisine mektup ya da ilaç gönderilmesine izin verilmiyordu.
İNSAN HAKLARI MÜCADELESİ
25 Eylül 1962 doğumlu olan Bialiatski, 1984’te Homiel Devlet Üniversitesi’nde Rus ve Belarus filolojisi eğitimi aldı. Öğretmenliğin ardından akademisyenlik ve müze yöneticiliği yaptı.
1980’li yılların başında Belarus’un bağımsızlığı ve demokrasi için kampanyalar yürüttü. 1996’daki kitlesel muhalefet protestoları sırasında Viasna’yı kurarak siyasi tutuklulara ve ailelerine hukuki ve mali destek sağladı. Örgüt, cezaevlerinde işkence ve kötü muamele iddialarını da belgeledi.
Bialiatski daha önce de 2011–2014 yılları arasında “vergi kaçırma” suçlamasıyla cezaevinde kaldı. Toplamda yedi yılı aşkın süre tutuklu bulunan Bialiatski, cezaevindeyken Nobel Barış Ödülü’nü kazanan dördüncü isim olarak kayıtlara geçti.
