Ortadoğu’da onlarca yıldır akan kan, Sünni ve Şii dünyasını karşı karşıya getiren mezhep savaşları ve bugün Gazze’de yaşanan soykırım… Bu tabloyu besleyen dini ve ideolojik söylemlerin en sembolik aktörlerinden biri dün sahneden çekildi.
Suudi Arabistan Başmüftüsü Şeyh Abdülaziz el-Şeyh, ölümü ile ardında, bölgedeki kanlı çatışmalara meşruiyet sağlayan bir zihniyetin mirasını bıraktı.
“İsrail’le savaşmak caiz değildir” fetvasından, “Arap Yarımadası'ndaki tüm kiliseler yıkılmalı” çıkışına ve İranlı liderleri “Müslüman değiller” diyerek hedef göstermesine kadar birçok açıklaması, Ortadoğu’da barışa değil, çatışmaya katkı sağladı, krizleri derinleştirdi.
El-Şeyh'in başkanı olduğu Dünya İslam Birliği'nin (MWL), Türkiye'nin Libya’daki politikalarını 'müdahale' olarak tanımlayıp kınaması da hafızalarda yer etmişti.
Eski, Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, Abdulaziz Al Şeyh
"İSRAİL'LE SAVAŞMAK CAİZ DEĞİL"
El-Şeyh, Başmüftü olarak görev yaptığı süre boyunca sık sık radikal söylemleri ve fetvaları ile gündeme geldi. Bunlar arasından en çok akılda kalanı ise "İsrail’e karşı savaşmanın caiz olmadığı” yönündeki fetvası oldu.
El-Şeyh, Suudi Arabistan merkezli bir televizyon kanalında, bir izleyicinin, Mescid-i Aksa’da yaşanan olaylarla ilgili sorusuna, İsrail’e karşı savaşmanın caiz olmadığı yönünde yanıt vermişti. Müftü'nün yanıtı, Türkiye'deki İslamcı çevrelerde hayal kırıklığı yaratmıştı.
El-Şeyh, programda hızını alamayıp, Lübnan Hizbullahı’na karşı İsrail ordusuyla işbirliği yapılabileceğini savunmuştu.
İsrail ise El-Şeyh'in işbirliği talebine kayıtsız kalmamıştı. Konuya ilişkin açıklama yapan, dönemin İsrail İletişim Bakanı Eyüp Kara, Başmüftü'yü fetvasından dolayı tebrik ederek İsrail'e davet etmişti.
Kara, basına demecinde şu ifadelere yer vermişti:
Yahudilerle savaşmayı ve onları öldürmeyi yasaklayan fetvasından dolayı (El-Şeyh'i) tebrik ediyoruz (...) Müftü'yü İsrail'e davet ediyorum; kendisi en üst düzeyde saygıyla karşılanacaktır...
Eski İsrail İletişim Bakanı Eyüp Kara
TÜRKİYE'YE 'LİBYA' KINAMASI
Dünya İslam Birliği Yüksek Konseyi'nin (MWL), 2019 yılında Mekke'de düzenlenen, İslam Vahdet Konferansı'na, kurulun başkanı sıfatıyla Başmüftü El-Şeyh'i önderlik etti.
82 ülkenin temsilcilerinin katıldığı toplantının sonuç bildirgesinde, "Bazı ülkelerin, Arap ülkelerinin içişlerine müdahale ettiği veya çeşitli bahanelerle topraklarının bir kısmını işgal etmeye çalıştığı" öne sürüldü; Türkiye'nin Libya politikası 'müdahale' olarak tanımlanarak kınandı.
Bu çerçevede, El-Şeyh’in başkanlık ettiği dini kurumsal platformun mesajı, Türkiye’nin bölgesel eylemlerine eleştirel bir hat çizdi.
"TÜM KİLİSELERİ YIKIN..."
El-Şeyh, 16 Nisan 2012'de “Arap Yarımadası’ndaki tüm kiliselerin yıkılması gerekir” sözleriyle tüm dünyada tepki topladı. Dönemin Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez bu görüşü, İslam’ın hoşgörü geleneği ile çeliştiğini belirterek açıkça reddetti.
Başmüftü, bu yorumları, Kuveyt merkezli bir kuruluş olan İslami Mirasın Canlandırılması Derneği'nin (RIHS) ziyaret heyetine yapmıştı. Heyette, El Kaide bağlantılı örgütlere fon sağlayan bir grubun üyeleri de yer alıyordu.
BM, bu olaydan yaklaşık 10 yıl önce RIHS'nin Afganistan ve Pakistan'daki şubelerini, "El Kaide ve Usame bin Ladin'in işbirlikçileri, fon ve silah sağlayıcıları" olarak nitelendirmişti.
DİĞER TARTIŞMALI SÖZLERİ VE FETVALARI
El-Şeyh'in 2016 yılında, Suudi Arabistan ve İran arasında yaşanan 'Hac krizi' çerçevesinde sarf ettiği, “İran’ın liderleri Müslüman değil, mecusîlerin çocuklarıdır” sözleri, Riyad–Tahran hattında gerilimi artırmıştı.
Aynı yıl bir TV programında, satrancı 'kumara' benzeten Başmüftü, haram sayıldığını açıklamış, sözleri dünya basınında geniş yer bulmuştu.
Nisan 2012'de Başmüftü, kızların 10 veya 12 yaşına geldiklerinde evliliğe hazır olmaları gerektiğini belirten ve o yaşlardaki çocukların (çok yaşlı kimselerle olmamak koşuluyla) evlenmelerine izin veren bir fetva yayınladı.
ABDÜLAZİZ EL ŞEYH KİMDİR?
Abdülaziz el-Şeyh, 1943 yılında Mekke’de doğdu. Eğitimine Riyad’daki İlim Enstitüsü’nde başladı, ardından Şeriat Fakültesi’nden 1964 yılında mezun oldu.
Kariyerine İmam Davet Enstitüsü’nde öğretmen olarak başladı. Daha sonra Şeriat Fakültesi’ne geçti ve burada öğretim üyeliği yaptı.
1987 yılında Kıdemli Âlimler Heyeti’ne üye seçildi. 1999’da Suudi Arabistan Başmüftüsü oldu; aynı zamanda Kıdemli Âlimler Heyeti ve Fetva Kurulu Başkanlığı görevini yürüttü.
