‘Zengezur’u Bakû ve Erivan kontrol etmeli’

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı 2020 yılında, Azerbaycan’ın zaferi ve Rusya’nın arabuluculuğunda imzalanan bir ateşkes anlaşmasıyla sona erdi. Anlaşmanın dokuzuncu maddesinde Nahçıvan ve Azerbaycan arasındaki ulaşım yollarının açılması öngörüldü. Koridorun Ermenistan topraklarına inşa edilmesi ve güvenliğinin Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Servisi Sınır Muhafaza Servisi tarafından sağlanması kararlaştırıldı. Ancak Azerbaycan ve Ermenistan, Nahçıvan’ı Azerbaycan’a bağlayacak güzergah da dahil olmak üzere ulaşım hatlarıyla ilgili maddenin barış anlaşmasından çıkarılması konusunda anlaştı. Zengezur bölgesini içine alan ve bu bölgeden açılacak kara ve demir yolu ulaşımıyla Azerbaycan’ı doğrudan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ne bağlamayı hedefleyen proje aynı zamanda Azerbaycan’ı doğrudan Türkiye’ye bağlamayı da hedefliyordu.

‘MÜZAKERELERE DEVAM EDİLECEK’

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Özel Görevler Temsilcisi Elçin Amirbeyov, bir yayın kuruluşuna yaptığı açıklamada barış anlaşmasının imzalanmasını hızlandırmak için taraflar arasında uyuşmazlığa sebep olan konulardan biri olan ulaşım hatları hususunun taslak metinden çıkarıldığını duyurdu. Amirbeyov, Azerbaycan ve Ermenistan’ın, barış anlaşması imzalandıktan sonra Azerbaycan ile Nahçıvan arasında ulaşım hattının sağlanması için kabul edilebilir bir formül bulmak üzere müzakerelere devam edebileceğini kaydetti. Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ani Badalyan ise maddenin karşılıklı mutabakatla çıkarıldığını belirtti. Badalyan, ulaşım hatlarının etkin bir şekilde açılmasının, Ermenistan’ın barış ve ekonomik kalkınma vizyonunun ve gündeminin önemli parçası olmaya devam ettiğini ifade etti. 

‘TÜRKİYE VE AZERBAYCAN’IN DA İŞİNE YARIYOR’

Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan Kafkasya Uzmanı Prof. Dr. Toğrul İsmayıl, Ermenistan’ın aldığı Batı desteği sebebiyle Rus gücünün koridoru kontrol etmesini istemediğini söyledi. İsmayıl, “Azerbaycan tarafı için farketmezdi. Maddenin barış görüşmesinden çıkarılması bölgedeki jeopolitik dengeler açısından değerlendirilmeli. Batı,koridorun Rusya’nın kontrolünde olmasını istemedi. Koridor gerçekleşecek ancak barış görüşmelerinin maddesinden çıkarıldı. Ön koşul olarak gösterilmedi. Rus Sınır Muhafaza Servisi, Zengezur Korudoru’nda güvenliği temin edecekti ancak bugün Ermenistan da Batı da bunu istemiyor. Aslında üçüncü bir devletin orayı kontrol etmemesi Türkiye ve Azerbaycan’ın da işine yarıyor. Ancak o günkü şartlar onu gerektiriyordu. Bugün bunun bir anlamı kalmadı o sebeple madde çıkarıldı. İşin gerçeğinde ilk başta o bölgeye Rusya’nın bakmasından kimse rahatsız değildi ancak Ukrayna Savaşı, Rusya’nın elini zayıflattıkça Batı ciddi şekildi koridorun güvenliğini Rusya’nın sağlayacak olmasından rahatsız oldu. En ideali bu koridorun Azerbaycan ve Ermenistan’ın kendisinin kontrol etmesidir” dedi. 

İRAN, KARŞI ÇIKIYORDU

11 Ocak 2021’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin; Azerbaycan ve Ermenistan liderlerini Kremlin’de ağırlarken görüşmenin ana temasını ulaşım koridorlarının açılması ve Karabağ’a yeni yatırımların hayata geçirilmesi oluşturmuştu. Türkiye ve Azerbaycan, Nahçivan’ı bağlayacak Zengezur Koridoru’nu bugüne kadar hep bir talep olarak öne sürdü. Ermenistan ise topraklarından geçecek ancak kontrolü altında olmayacak bir koridor fikrine karşı çıktı. İran da kendi çıkarlarıyla ters düşen Zengezur Koridoru’na ‘bölgede NATO varlığı için zemin hazırlayacağı’ gerekçesiyle desteklemedi.