ABD'de federal hükümet, yeni mali yıl başlamadan önce Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı.
Ülkede salı gece yarısı itibarıyla 2025 mali yılı sona ererken, federal hükümete finansman sağlayacak bütçe üzerinde anlaşmaya varılamadı.
Federal kamu kuruluşlarının faaliyetlerini sürdürmesini sağlayacak geçici bir bütçe tasarısının Kongre'den geçememesi, 2019'dan bu yana ilk kez hükümetin kapanmasına yol açtı.
ABD'de yeni mali yılın başlamasına saatler kala Senato, hem Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin sunduğu geçici bütçe tasarılarını onaylamadı.
Senatörler, hükümete finansman sağlanmasını ve yaklaşık 1 trilyon dolarlık sağlık hizmetleri düzenlemesini içeren Demokratların desteklediği tasarıyı reddederken, Cumhuriyetçilerin desteklediği tasarı da yeniden oylamaya sunulsa da gerekli oy sayısına ulaşamadı.
ABD Temsilciler Meclisi, 19 Eylül'de federal hükümete 21 Kasım'a kadar finansman sağlanmasını öngören geçici bütçe tasarısını onaylamıştı ancak senato, Cumhuriyetçilerin sunduğu tasarıya onay vermemişti.
Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını ve Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ederken Cumhuriyetçilerin tasarısına destek vermeyi reddetmişti. Cumhuriyetçiler ise mevcut harcama düzeylerinde herhangi bir değişiklik içermeyen bir geçici bütçe tasarısında ısrar olmuştu.
ABD Başkanı Donald Trump, salı günü yaptığı açıklamada, federal hükümetin muhtemelen kapanacağını, bu durumda çok sayıda çalışanı işten çıkarabileceklerini ifade etmişti.
ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), federal hükümetin kapanması halinde yaklaşık 750 bin çalışanın ücretsiz izne çıkarılabileceği tahmininde bulunmuştu.
KAPANMA NE ANLAMA GELİYOR?
Amerikan kanunlarına göre Kongre, 1 Ekim'de başlayıp 30 Eylül'de sona eren mali yıl için bütçeyi onaylayamazsa aranın geçici bütçelerle kapatılması gerekiyor.
Geçici bir bütçenin de kabul edilemediği dönemlerde federal hükümet, harcama yetkisini kaybederek temel hizmetler dışındaki tüm faaliyetlerine ara veriyor.
Bu süreçte, "temel" olmayan hizmetlerde görevli kamu çalışanları ücretsiz izne çıkarılırken, ABD ordusu, istihbarat kurumları, kamu hastaneleri, havaalanları ve hapishanelerde görevli personel çalışmaya devam ediyor.
"Temel personel" kategorisinde yer alan bu çalışanlar, kapanma dönemlerindeki maaşlarını genellikle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.
HÜKÜMET EN SON NE ZAMAN KAPANDI?
Sorumlu Federal Bütçe Komitesi verilerine göre, 1981'den bu yana üç gün veya daha kısa süreli 10 kapanma yaşanırken, federal hükümetin operasyonlarını ciddi şekilde etkileyen 4 uzun süreli kapanma oldu.
Ülkede en son "kapanma" ABD Başkanı Donald Trump'ın ilk döneminde yaşanmıştı.
Trump'ın Meksika duvarı için finansman içermeyen geçici bütçe tasarısını imzalamama restiyle ortaya çıkan bütçe krizi, Demokratların geri adım atmaması sonrasında federal hükümetin kısmen kapanmasıyla sonuçlanmıştı.
Aralık 2018'de başlayarak Ocak 2019'da biten 35 günlük kapanma, ABD tarihinin en uzun süreli hükümet kapanması olmuştu.
ALTIN REKOR TAZELEDİ
ABD'de hükümetin kapanması sonrası altının ons fiyatı 3 bin 875,52 dolara çıkarak tarihi zirvesine çıktı.
ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,15 seviyesinde yatay seyrederken, dolar endeksindeki geri çekilme dikkati çekti. Dün sınırlı düşüşle 97,8 seviyesinde kapanan dolar endeksi değer kaybını 3. iş gününe taşırken endeks bugün de yüzde 0,21 düşüşle 97,595 seviyesine indi.
ABD VADELİLERİ
New York Borsası'nda endeksler kapanmadan önce günü pozitif seyirle tamamlarken ABD'de endeks vadeli kontratlarda negatif bir görünüm izlendi.
Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edildi. Boston Fed Başkanı Susan Collins, veriler gevşemeyi destekliyorsa, faiz oranlarını tekrar düşürmenin uygun olabileceğini kaydetti ve bu yıl içinde biraz daha gevşeme yapılabileceğini söyledi.
AVRUPA BORSALARI POZİTİF
Avrupa borsaları dün ABD'de hükümetin kapanması risklerine karşın yükselirken, bugün Euro Bölgesi'nde açıklanacak enflasyon verileri bekleniyor.
Jeopolitik gelişmeler de takip edilirken Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze'de ateşkese varılması amacıyla sunduğu ''barış planı'' açıklamasından memnun olduklarını belirtti.
ABD Başkanı Donald Trump, barış planına yanıt vermek için Hamas'ın 3-4 günü olduğunu vurgulamıştı.
Dün kapanma riskine karşın İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,54, İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,4, Almanya'da DAX 40 endeksi yüzde 0,57 ve Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,19 değer kazandı.
ÇİN BORSALARI KAPALI
Asya'da Ulusal Gün nedeniyle Çin ve Hong Kong borsalarında işlem gerçekleşmezken, Çin'de piyasaların gelecek haftanın ortasına kadar kapalı kalacağı açıklandı.
