Milyonlarca sigortalının merakla beklediği emekli aylığı hesaplamalarında, sanılanın aksine tek bir dönem üzerinden işlem yapılmıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli maaşını belirlerken sigortalılık süresini üç kritik zaman dilimine ayırarak hesaplama yapıyor; 9 Eylül 1999 öncesindeki çalışmalar, 1999-2008 arası dönem ve 2008 sonrası yatırılan primler. Her dönemin kendine has katsayıları, nihai maaşın miktarında belirleyici bir rol üstleniyor.
Her dönem için farklı katsayı ve oranlar uygulanarak ayrı ayrı hesaplama yapılıyor. Bu üç döneme ait tutarlar bir araya getirildikten sonra emekli aylığı belirleniyor. Sigortalının hangi yıllarda ne kadar prim ödediği, bağlanacak emekli maaşının seviyesinde belirleyici rol oynuyor.
EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIYOR?
Emekli maaşı hesaplanırken şu unsurlar dikkate alınıyor:
- Çalışma döneminde alınan brüt ücrete göre ödenen primler (SPEK: Sosyal Güvenlik Prime Esas Kazanç)
- Primlerin çarpıldığı Aylık Bağlama Oranı (ABO)
- Önceki yılın enflasyon oranı
- Önceki yılki büyümenin yüzde 30’u
- İçinde bulunulan yılın enflasyon artışları (Ocak ve temmuz zamları)
2000 yılı öncesinde Aylık Bağlama Oranı (ABO) daha yüksek uygulanıyor. Sonraki dönemlerde ABO düşse de kullanılan çarpanlar daha yüksek oluyor. Buna rağmen emekli maaşını en fazla artıran dönem 1999 öncesi olarak öne çıkıyor. Bu dönemde prim günü ve prim tutarı yüksek olan sigortalıların aylıkları daha olumlu etkileniyor.
EMEKLİ OLMAK İÇİN AVANTAJLI DÖNEM HANGİSİ?
Maaş bağlama sırasında kullanılan güncelleme katsayısı, yıldan yıla emekli aylıklarını değiştiriyor. Örneğin 2024 yılında uygulanan güncelleme katsayısı, 2023 yılı enflasyon ve büyüme verileri dikkate alındığında, 2025’te uygulanacak katsayıdan yüzde 30 daha yüksek oldu. Bu nedenle 2024’te emekli olanların maaşları, 2025’te emekli olanlara göre daha yüksek hesaplandı.
Enflasyonun düşüş eğiliminde olması nedeniyle benzer bir farkın 2025 ile 2026 yılları arasında da yaşanması bekleniyor.
Emekli maaşları hesaplandıktan sonra bir güncelleme katsayısı ile çarpılıyor. Bu katsayı, bir önceki yılın enflasyonu ile büyüme oranının yüzde 30’unun toplanmasıyla belirleniyor. Uygulanan formül şu şekilde:
Bir önceki yılın enflasyonu + bir önceki yılın büyümesinin yüzde 30’u / 100 + 1
GÜNCELLEME KATSAYISI HESAPLAMASI
2025 yılı için yapılan hesaplama şöyle:
- 2024 yılı enflasyonu + 2025 yılı büyümesinin yüzde 30’u
- 44.38 + 3.2 = 45.34
- 45.34 / 100 + 1 = 1.4534
Henüz kesin enflasyon ve büyüme verileri açıklanmadığı için tahmini hesaplama yapılabiliyor. Orta Vadeli Program’da (OVP) 2025 yılı enflasyonu yüzde 28,5 büyüme tahmini ise yüzde 4 olarak yer almıştı.
Bu varsayımlara göre 2026 yılı için güncelleme katsayısı hesabı şöyle oluyor:
28.5 + 1.2 / 100 + 1 = 1.2970
EMEKLİ MAAŞI NASIL GÜNCELLENİYOR?
2025 yılında emeklilik dilekçesi verecek bir sigortalı için, üç ayrı dönem üzerinden hesaplanan maaş tutarı, ilgili güncelleme katsayısı ile çarpılarak emekli aylığı belirleniyor.
2026 YILINDA EMEKLİLİK BAŞVURUSU NASIL HESAPLANIR?
Aynı sigortalının 2025 Aralık yerine 2026 Ocak ayında emeklilik başvurusu yapması durumunda maaş hesabı tahmini olarak şöyle olacak:
- ABO ile hesaplanan kök maaş: 20.000 TL
- 2025 yılı güncellemesi: 20.000 TL x 1.2970 = 25.940 TL
- 2026 yılı zam eklenmesi (tahmini yüzde 13): 29.312 TL
EMEKLİ MAAŞI NASIL ARTIRILIR?
Mevcut sistemde daha yüksek emekli maaşı alabilmek için prime esas kazancın, yani brüt maaşın yüksek olması önem taşıyor. 1999 öncesi çalışmalar emekli aylığına daha fazla katkı sağlıyor. Ayrıca emeklilik dilekçesinin verildiği yıl da maaş üzerinde etkili oluyor.
Uzmanlar, maaşın SGK’ye eksiksiz bildirilmesini, mümkünse iki ayrı işyerinden prim ödenmesini ve borçlanmaların imkânlar ölçüsünde yüksek tutardan yapılmasını öneriyor. Emeklilik dilekçesi verilmeden önce enflasyon ve büyüme verilerinin dikkatle takip edilmesi de maaş açısından kritik görülüyor.
