Artık daha yoksuluz

Tüketici fiyatları enflasyonu (TÜ- FE) ekimde tüm harcama grupları genelinde gözlenen artışla yıllık bazda Ekim 2008’den beri en yüksek olan 11.90 seviyesine gelirken, çekirdek enflasyon da yüzde 11.82 ile Ocak 2004’ten beri en yüksek seviyeye ulaştı. Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) de ekim ayında 12 aylık ortalamada yüzde 14.47 oldu. Birçok harç ve ceza buna göre artacak. Hükümet kanunun verdiği yüzde 50 artış yetkisini kullanırsa, zam oranı yüzde 14.47 değil yüzde 21.7’ye çıkacak.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ekim ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. TÜFE ekimde giyim grubu enflasyonunun hesaplamasında yapılan değişiklik, beyaz eşyada vergi indirimlerinin kalkması ve kur geçişkenliğinin etkisiyle aylık bazda yüzde 2.08 ile beklentilerin üzerinde artış gösterirken; yıllık TÜFE de eylüldeki yüzde 11.20’den yükselişini sürdürdü.

TÜFE’de 2017 Ekim’de, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 9.52 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 10.37 artış gerçekleşti. Bazı ekonomistler yıl sonu enflasyon beklentilerini yukarı revize ederek çift haneye çekiyor. Ancak, Merkez Bankası (TCMB) aralıktan itibaren baz etkisiyle enflasyonda düşüşün başlayacağını ve mevcut politika duruşunun yeterli olduğunu açıklamasının ardından ‘bekle-gör’ politikasında bir değişiklik öngörmüyor.

Giyimde dev artış

Yİ-ÜFE ise ekimde aylık yüzde 1.71 artarken, yıllık bazda yüzde 16.28’den yüzde 17.28’e yükseldi. Aylık en yüksek artış yüzde 11.51 ile giyim ve ayakkabı grubunda olurken; ev eşyasında yüzde 2.96, ulaştırmada yüzde 2.61, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1.97 ve konutta yüzde 0.94 artış gerçekleşti. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 12.74, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 12.63, sağlık yüzde 12,21 ve ev eşyası yüzde 11.65 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu. TCMB 2017 sonuna ilişkin enflasyon tahminini yüzde 9.8’e, 2018’i ise yüzde 7’ye yükseltirken; TCMB Başkanı Murat Çetinkaya, enflasyon trendinde ikna edici düşüş sağlanana kadar para politikasında sıkı duruşun korunacağını söyledi.

Pasaport 656 TL olacak

TÜİK’in enflasyon rakamlarına göre, 2018’de çeşitli vergi, harç ve cezaların yüzde 14.47’lik yeniden değerleme oranında artırılması bekleniyor. Hükümet kanunun verdiği yüzde 50 artış yetkisini kullanırsa, zam oranı yüzde 21.7’ye çıkacak. 2017’de artış oranı yüzde 3.83 olarak belirlenmişti. Vergi Usul Kanunu’na göre her yıl vergi, harç ve cezalar ekim ayında açıklanan 12 aylık Üretici Fiyat Endeksi’nin (ÜFE) esas alındığı yeniden değerleme oranına göre belirleniyor.

Yılbaşından itibaren, cep telefonları, sabit telefonlar, emlak, çöp vergileri, trafik cezaları, pasaport, ehliyet ve noter harçları gibi birçok vergi ve harç yüzde 14.47 oranında zamlanacak. Yılbaşından itibaren 10 yıllık pasaport defter bedeli hariç 656 TL’ye çıkacak. Cep telefonlarından alınan Özel iletişim vergisi 47.7 liradan 54.6 liraya, halka açık yerlerde her ne şekilde olursa olsun çevreyi kirletenlere uygulanacak para cezası 203 liradan 232.4 liraya yükselecek. Fatura, gider pusulası gibi belgelerin verilmemesinin ve alınmamasının cezası 240 lirayı aşacak. Damga vergisindeki maktu tutarların yeniden değerleme oranı kadar artırılması durumunda yıllık gelir vergisi beyannamelerindeki damga vergisi 59 lira olacak. Bu miktar, makbuz senetlerinde 20 lira olarak uygulanacak.

Emekçi yoksullaştı 

Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Ekim 2017 Dönem Raporu’nun sonuçlarına göre asgari ücret geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7.9 artış göstererek AGİ (Asgari Geçim İndirimi) dahil 1.404 TL seviyesinde buna karşın ekim ayı enflasyon oranı resmi olarak yüzde 11.9 olarak gerçekleşti.

Asgari ücret geçen yılın aynı ayına göre enflasyon karşısında alım gücünü yüzde 3.8 seviyesinde kaybetti. Aylık alım gücü kaybı ortalaması yılın ilk 10 ayı için yüzde 2.9 olarak gerçekleşti. Asgari ücretli ürün grupları esas alındığında bir yıl öncesinin aynı ayına göre alım gücünü balıkta yüzde 15, ette yüzde 4.2, temel hastane hizmetlerinde yüzde 3.3, sebzede yüzde 12, katı ve sıvı yağlarda yüzde 5, gerçek kirada yüzde 1.3, süt, peynir ve yumurtada yüzde 8.6 kaybetti. Toplamda asgari ücretli enflasyon hesaplamasına dahil edilen ürünlerin yüzde 70’i için alım gücü kaybı yaşadı. Asgari ücretlilerde geçen yılın aynı ayına göre alım gücü kaybı ise bölgelere göre yüzde 3 ila yüzde 5 oranında değişiklik gösterdi. Asgari ücretlinin en çok alım gücü kaybı yaşadığı bölge yüzde 5 ile Gaziantep, Adıyaman, Kilis ve Zonguldak, Karabük, Bartın bölgesi oldu.

Büyük kayıp

Ekim 2003-Ekim 2017 dönemleri arasında genel TÜFE yüzde 213 artış gösterirken bu oran düzenli ücretlilerde yüzde 232, yevmiyeli çalışanlar için yüzde 245, emekli aylığı ile geçinenlerde yüzde 237, nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesiminde yüzde 241 oldu. En zengin yüzde 20’lik dilim için ise enflasyon yüzde 228 olarak gerçekleşti. Buna göre enflasyon hesaplaması yoksulu daha da yoksullaştırdı.

Ekim 2003-Ekim 2017 arasında gizli yoksullaşma da arttı. Enflasyon nedeniyle yaşanan gizli yoksullaşma, en yoksul yüzde 20 için yüzde 8.8 seviyesinde gerçekleşti. Buna karşın en zengin yüzde 20 için gizli yoksullaşma yüzde 4.7 oldu.