Bienalde skandal... Sarkis’in ‘Nefes’ine ‘soykırım’ sansürü

56. Uluslararası Venedik Bienali’nde, küratör Defne Ayas imzasıyla düzenlenen “Respiro” / “Nefes” sergisi için hazırlanan Türkçe ve İngilizce yayın kriz yarattı. Serginin 7 Mayıs’taki açılışında dağıtılması öngörülen kataloğunda Hrant Dink’in eşi Rakel Dink’in imzasıyla kayda geçen “Ermeni Soykırımı” ifadesi nedeniyle, sergiye himaye eden Türk Dışişleri Bakanlığı ile Kültür Bakanlığı ve Türkiye Pavyonu’na destek veren katılımcılardan bazıları “rahatsızlıklarını dile getirerek” bir biçimde bu yayının dağıtılmamasını sağladı. Bu durumdan haberdar olan sanatçı Sarkis ve küratör Ayas ise, alternatif bir yol izleyerek, dağıtılamayan katalogların içinde dikey olarak istiflendiği bir “tabut” ile yayınların Venedik’te sergilenmesinin önünü açtı ve sansüre direniş gösterdi.

Bir yetkili ise, yaşanan gelişmeler üzerine, Türkiye Pavyonu’nun Türkiye adına kiralandığını vurgulayarak Kültür ve Dışişleri bakanlıklarının çok sıkıntı duymaları sebebiyle bu noktaya gelindiğini ifade etti.

İlgili katalogda Rakel Dink’in yanı sıra, Karin Karakaşlı, Wendy Meryem Kural Shaw, Özge Ersoy ve Uwe Fleckner ile Tûba Çandar’ın sergi ve sanatçı ile ilgili metinleri yer alıyor. Öte yandan, projenin koordinasyonunu üstlenen İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) yönetimi, ilgili yayının sansürsüz ve kurumsal logosuz versiyonunu ilgilenenler için kendi resmi sitesi üzerinden “link” vererek kamuoyuyla paylaştı.

Diğer taraftan, kitabın “içeriği uygun görülen” yeni bir baskısının da hazırlık aşamasında olduğu öğrenildi.

Bilindiği gibi, Venedik’in Arsenale bölgesinde yer alan Türkiye Pavyonu’ndaki sergi, İKSV koordinasyonunda, Fiat’ın sponsorluğunda, TC Dışişleri Bakanlığı ile TC Kültür ve Turizm Bakanlığı himayesinde gerçekleştiriliyor. Çağdaş ve bağımsız sanata destek veren SAHA Derneği de girişime prodüksiyon desteği veriyor.

Türkiye Pavyonu, İKSV’nin girişimi ve 21 destekçinin katkılarıyla Venedik Bienali’nin iki ana mekânından biri olan Arsenale’de 20 yıllığına kiralanan uzun süreli Türkiye Pavyonu’nun mekânı, bu yıl ilk defa bir sanat bienalinde kullanılıyor.

Yine hedefteydi

Sarkis, 1991 yılında da yine Venedik’in San Lazzaro adasında yer alan tarihi Ermeni Manastırı’nda düzenlediği bir sergi nedeniyle, Türkiye’de sağ görüşe sahip kimi sanat tarihçi ve eleştirmenlerin boy hedefi olmuş, ardından Sarkis için düzenlenen destek kampanyasına 100’e yakın Türk ve yabancı sanatçı katılmıştı. Kitabın tamamı için: http://issuu. com/respirobysarkis/docs/ respiro_sarkis_publication

Rakel Dink’in kitaptaki satırlarından

“19 Ocak 2007 sevgilimi öldüren cinayet, belirsizliklerin, karanlığın, kaderin ve derin hasretin basıncını üzerimde hissettiğim andır. Rab Hisus’un vaadini hatırladığım an: ‘Tükendiğin noktada seninleyim. Gücüm sende görünecek.’ Bu öyle büyük bir acı ki; bu acıyla 1915 Ermeni Soykırımı’nın acıları, bütün mezarsız ve anılmamış kayıpların acıları birleşti ve acı da sınırsızlaştı. Lütfun sınırsızlığı gibi...” Kitabın 131-132. sayfasından. Kitabın internette yer alan tamamı için: http:// issuu.com/respirobysarkis/docs/respiro_sarkis_publication