Deprem sırasında ve sonrasında neler yapılmalı, deprem çantasında neler olmalı? (31.10.2020)

Afet ve Acil Durum Başkanlığı (AFAD), depremin moment büyüklüğünün (Mw) 6,6, derinliğinin de 17 kilometre olduğunu duyurdu.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi de Richter ölçeğine göre depremin büyüklüğünü 6,8 olarak açıkladı.

Deprem, Seferihisar’ın yanı sıra kent merkezi ve çevre ilçelerde yoğun olarak hissedildi. İzmir’de bazı binaların yıkıldığı, çok sayıda binada da hasar oluştuğu belirtildi. Deprem konusu da bir kez daha Türkiye'nin gündemine oturdu.

DEPREM ANINDA NELER YAPILMALI?

Uzmanlar, deprem anında genel davranış biçimini "Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun" hareketinin oluşturduğunu söylüyor.

Arama Kurtarma Derneği'nin (AKUT) hazırladığı Deprem Eğitim El Kitabına göre, özellikle büyük depremlerde ayakta durmak mümkün olmadığından yapılması gereken ilk şeyin emniyetli bir yere yatmak ya da çökmek olması gerekiyor.

Güvenli yerlere örnek olarak, içinde bulunulan binanın çökmesi durumunda kişiye oksijen alabileceği az da olsa bir yaşam alanı yaratabilecek, kanepe, sağlam masa, yatak, çamaşır makinesi gibi üstüne bir şey çökse bile yer hizasıyla sıfırlanmayacak eşyaların hemen yanı başı gösteriliyor.

AKUT, "Yat/Çök-Korun/Kapan-Tutun" hareketini şöyle anlatıyor:

Yat: Yere yüzüstü yatma, ya da yan yatarak bacakları karına çekme (cenin) şeklindedir.

Çök: Özellikle masa altı gibi yerlerin tercih edildiği hallerde uygulanır. İki diz üzerine çökülerek vücut öne eğilir.

Korun/Kapan: Deprem sırasında çevremizden üzerimize düşecek ya da devrilecek cisimlere karşı kendimizi koruma durumunu ifade eder.

Korun: Özellikle baş bölgesinin korunması birinci önceliktir, yastık ya da başka bir cisimle başı 'korumak' gibi.

Kapan: Başımızı kollarımızın arasına alarak 'kapanmak'.

Tutun: Deprem sırasında salınan koltuk ve oturma grubu gibi ağır ve büyük cisimlere tutunarak onlarla beraber sallanabilir ve sizi ezmelerine engel olursunuz."

AKUT'un hazırladığı el kitabına göre tehlikeli yerler

Deprem sırasında kapı eşikleri durulmaması gereken tehlikeli yerler arasında bulunuyor. Ayrıca, balkon, merdiven boşluğu ve asansörlerin de deprem sırasında kesinlikle kullanılmaması gerekiyor.

Dolap, gardırop ve büfe gibi devrildiğinde yaralanmalara yol açabilecek büyük eşyaların da duvara sabitlenmesi uzmanlar tarafından yapılan bir başka öneri.

DEPREM SONRASINDA NELER YAPILMALI?

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Afetlere Hazırlık Yılı projesi kapsamında depremle ilgili de bir dizi video hazırladı.

AFAD'ın hazırladığı deprem sonrasında yapılması gerekenler videosunda şunlar sıralanıyor:

* "Çevreniz ve kendi emniyetinizden emin olduktan sonra binayı terk edin.

* Elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın, soba ve ısıtıcıları söndürün.

* Afet ve acil durum çantanızı alarak toplanma alanına gidin.

* Deprem sonrası yardıma ihtiyaç duyabilecek bebek, çocuk, yaşlı, engelli ve hamilelere destek olmaya çalışın."

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi'nin hazırladığı kitapçıkta da tsunami riski olması halinde, denize doğru değil, yüksek yerlere kaçılması gerektiği uyarısı yapılıyor.

DEPREM ÇANTASINDA NELER OLMALI?

Uzmanlar ve afet konusunda çalışmalar yapan kuruluşlar, bireylere temel ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri malzemeleri içeren bir çanta veya set hazırlamalarını tavsiye ediyor.

Özellikle 1999 depreminden sonra uzmanların yaptığı uyarıların ardından birçok kişi "deprem çantası" hazırlamıştı.

AFAD'ın hazırladığı deprem çantası görseli

AKUT'un el kitabında "Acil Durum Seti - 72 Saatlik Yeterlilik Seti" olarak adlandırılan deprem çantasında olması önerilen malzemeler şunlar:

Gıda

Yüksek kalorili, vitamin ve karbonhidrat içeren, su kaybını önleyen ve dayanıklı (çabuk bozulmayan) gıdalar (Konserve, kuru meyveler, tahin–pekmez, meyve suyu, vb.).

Önemli belge fotokopileri

* Kimlik kartları (nüfus cüzdanı, ehliyet vb.)

* Tapu, sigorta, ruhsat belgeleri

* Zorunlu Deprem Poliçesi

* Diplomalar

* Pasaport, banka cüzdanı vb.

* Diğer (evcil hayvan sağlık karnesi, vb.)

Giyecekler

* İç çamaşırı

* Çorap

* Yağmurluk

* İklime uygun giysiler

Su

Her bir aile üyesi düşünülerek yeterli içme suyu alınmalı.

Hijyen malzemeler

* Sabun ve Dezenfektanlar

* Diş fırçası ve macunu

* Islak mendil

* Tuvalet kâğıdı

* Hijyenik ped

Diğer malzemeler

* İlk yardım çantası

* Uyku tulumu veya battaniye

* Çakı, düdük, küçük makas

* Kâğıt, kalem

* Pilli radyo, el feneri ve yedek piller (dayanıklı/uzun ömürlü pil seçilmeli)

Hazırlanan bu çantanın evde yaşayan herkesin kolay ulaşabileceği bir yerde tutulması gerekiyor.

İSTANBUL'DA KAÇ TOPLANMA ALANI VAR?

Toplanma alanları, bir afet anında insanların güvenli bir şekilde ulaşıp temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği mekanlar olarak tanımlanıyor.

Bu alanların, afetzedelerin acil bir durumda afetzedelerin temiz su, yiyecek, giyecek, barınma, temel tıbbi yardım ve psikolojik rehabilitasyon imkanlarına erişimini sağlayacak şekilde tasarlanması gerekiyor.

Uluslararası kabul edilen standart bir toplanma alanının kişi başı 1,5 metrekarelik bir alana sahip olması.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul'da "10 binlerce toplanma alanı" olduğunu söyledi.

AFAD'a göre, Türkiye'de "81 ilde, uygun her ilçede ve mahallede" toplanma alanı bulunuyor ve İstanbul'daki toplanma alanının sayısı ise 2 bin 850.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu da 859 adet yeni afet toplanma alanı tespit ettiklerini ve bunlar arasında hazır olmayanların da hazırlanacağını açıkladı.

Toplanma alanlarının yerlerine turkiye.gov.tr adresindeki e-devlet sistemi üzerinden ulaşılabiliyor.

Ancak Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'ne (TMMOB) bağlı İnşaat Mühendisleri Odası, büyük çaplı toplanma alanlarının önemli bir kısmının imara açıldığını ve bu alanlara, AVM ve konut projesi gibi yapıların inşa edildiğini açıkladı.

TMMOB'un verdiği bilgiye göre, İstanbul'da şu anda gerekli kriterleri karşılayan 77 toplanma alanı bulunuyor ve AFAD'ın saydığı yerlerin önemli bir kısmını küçük park ya da kalabalık grupları alamayacak kadar küçük açık alanlar oluşturuyor.

İSTANBUL'DA KAÇ DEPREM KONTEYNERİ VAR?

İstanbul'da bulunan konteynerlerin sayısıyla ilgili ise çok daha az bilgi mevcut.

İstanbul Valiliği Afet Yönetim Merkezi, 2002 yılında yaptığı bir açıklamada, İstanbul'da 762 mahalle ve 173 köye turuncu renkli yaklaşık 2 bin konteyner yerleştirildiğini söyledi.

Bu konteynerlerin bakımı ve içindeki malzemelerin güncelliğinin korunması işi ise 2012 yılında ilçe belediyelerine devredildi.

Bugün bunlardan kaçının halen aktif olduğu bilinmemekle birlikte, birçoğunun hırsızlık ve yağmalama gibi olaylara maruz kaldığı için kaldırıldığı belirtiliyor.

Avcılar Bülent Ecevit Parkı'nda bulunan deprem konteyneri

Bazı ilçelerde ise hiç deprem konteyneri bulunmuyor.

Bazı ilçe belediyelerinin web sitelerinde toplanma alanlarıyla birlikte hangi noktalarda konteyner bulunduğu bilgisine de ulaşılabiliyor.

Halen var olan konteynerler ise toplanma alanı olarak tespit edilen yerlerde bulunuyor.

Bu konteynerlerin içinde AFAD tarafından belirlenen malzemelerin yer alması gerekirken, bunların çalışır durumda olmasının sağlanması ve bakımının sorumluluğu da ilçe belediyelerine ait.

Bu konteynerlerin içinde ilk yardım çantası, battaniye, jeneratör, kazma, baret, fener ve halat gibi arama-kurtarma çalışmalarında kullanılabilecek malzemeler yer alıyor.