F-35’lerde Türkiye detayı

Rusya’dan alınan S-400 füzeleri nedeniyle Washington’un Türkiye’yi yeni nesil savaş uçağı F-35 programından çıkarması ve F-35 parçası üreten Türk şirketlerden alımın durdurulmasının sonuçları ABD’de tartışılmaya devam ediyor. ABD Kongresi’ne sunulan üretim ve tedarik raporunda, Türkiye’nin programdan çıkarılmasıyla F-35 üretiminde halihazırda yaşanan sorunların artabileceğine dikkat çekildi.

ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi’nin hazırladığı “F-35 Müşterek Taarruz Uçağı: Üretim ve Modernizasyon Risklerine Çare için Yapılması Gerekenler” adlı raporda, F-35 üretiminde yaşanan başlıca sorunlara ve çözüm önerilerine yer verildi. F-35 proje ortaklarından Türkiye’nin çıkarılmasının, üretim sürecinde yol açtığı sorunlar ayrı bir başlıkta ele alındı.

Türk savunma sanayii şirketleri tarafından üretilen 1005 ayrı F-35 parçası için alternatif üreticiler bulunduğu belirtilen raporda, bunların 15 parçayı istenen hızda üretemediği kaydedildi. Bu durumun, F-35 parçaları için yaşanan tedarik sorunlarını büyütebileceğine dikkat çekilen raporda, Türk şirketlere Mart 2020’den itibaren yeni sipariş verilmediği, mevcut siparişler çerçevesinde bu şirketlerden bazılarının 2022’ye kadar F-35 parçası üretmeye devam edeceği belirtildi.

Aralık 2019 itibarıyla 1005 parçanın tamamı için alternatif üreticiler bulunduğu kaydedilen raporda, “Bir (F-35) programı yetkilisine göre yeni üreticilerden tedarik edilecek parçaların fiyatlarının, Türk tedarikçilerin verdiği fiyatlara göre hangi seviyede olacağı belirsiz, fakat bu yetkili alternatif kaynakların daha yüksek maliyetli olabileceğini belirtti” ifadelerine yer verildi.

Raporda, Türkiye’ye ait olan ancak teslimatı gerçekleşmeyen 6 adet F-35A’nın, ABD Hava Kuvvetleri tarafından satın alınana kadar hangarda bekletildiği belirtildi.

F-35 KRİZİ

ABD, S-400’lerin sevkıyatının başlamasının ardından 31 Temmuz 2019’da Türkiye’nin projeden çıkartıldığını açıklamıştı. Bu kapsamda F-35 parçası üreten Türk şirketlerinden alımın da durdurulacağı açıklanmıştı. Türkiye’nin mülkiyetine geçen 6 adet F-35A da bu kararın ardından teslim edilmemişti.