Hayvansever ve vejetaryen hamileleri rahatlatacak öneriler

Hamilelik haberini alan kimi evcil hayvan sahibi aile, hamilelik sürecinde ve bebek dünyaya geldikten sonra ortaya çıkabilecek sorunlar üzerinden endişeye kapılabiliyor. Endişeler özellikle de aile büyüklerinin baskısıyla artabiliyor. Hele hem hayvan besleyen hem de vegan veya vejetaryen bir gebeyseniz vay halinize! Kulaktan dolma bilginin kafaları karıştırdığı bu durumları kadın doğum uzmanı doktor Figen Sungar ile konuştuk.

Ev hayvanları hamileler için tehlike oluşturuyor mu? Gebeler bu konuda endişe etmeli mi?

Bize en çok gelen sorulardan biri bu. Sağlıklı evcil hayvanlar, sağlıklı gebelik, sağlıklı çocuklar diyoruz öncelikle. Evcil hayvanlar, kişilerin ruh ve beden sağlığını artıran canlılar. Hayvan sahipleri daha sakin, toleransı daha yüksek insanlar oluyor. Daha az yalnızlık duygusu yaşıyor, daha çok sosyalleşiyorlar. Özellikle pandemi döneminde bu çok ön plana çıktı. Diğer yandan toksoplazma, salmonella veya mantar enfeksiyonları ya da nadiren de olsa kenelerle taşınan viral enfeksiyonlar özellikle ilk üç ayda gebeleri endişeye sürükleyebiliyor.

Bunlar arasından en çok toksoplazmayı duyuyoruz hatta gebelik sürecinde, yapılan testlerden biri de bunun üzerine...

Toksoplazma kedi bağırsağında ürer, dışkı ile atılır. İnsanlara geçtiğinde genellikle belirtisiz seyreder. Sadece, gebelik döneminde anneye, dolayısıyla da fetusa geçmesini istemeyiz çünkü fetal anomaliler, düşük, ölü doğum vb. durumlara sebep olabiliyor.

Op. Dr. Figen Sungar

TEMİZLİĞİ SİZ YAPMAYIN

Yani gebelik öncesinde geçirilmiş olması sorun değil ama gebelik sırasında yaşanması sıkıntılı. Peki bu durum nasıl ayırt ediliyor?

Kanda bazı antikorlara bakıyoruz. Geçirilmiş enfeksiyon ile aktif enfeksiyonu bu şekilde ayırt edebiliyoruz. Bazen enfeksiyon önceden geçirilmiş olsa da baktığımız antikor hâlâ pozitif olabiliyor. Böyle durumlarda sakin kalınmalı, daha ayrıntılı testlere yöneliyoruz. 

Toksoplazma konusunda bildiğim kadarıyla uzak durmamız gereken tek şey kedi dışkısı değil... 

Tabii, çiğ sebze, meyveler, çiğ veya az pişmiş et... Çiğ sebze ve meyvelerin iyi yıkanması sirke ve karbonatta bekletilmesi gerek.

Evde nasıl önlemler alınmalı?

Kedilerin kum kabı sıkça temizlenmeli ama gebeler bu işlemden uzak durmalı. Mecbur kalırsa eldivenle ve hızla halletmeli... Kedilerin, gebelik süreci boyunca evden çıkmaması korunmak için iyi olur. Bir de çiğ etle beslenmemeliler. En önemlisi iç dış parazit aşılarının, damlalarının aksatılmaması gerek.

Peki genel anlamda evcil hayvan sahipleri sağlıklı bir gebelik için nelere dikkat etmeli, özetlemek gerekirse neler söylersiniz?

El yıkama sıklığını artırmakta fayda var. Dışarıdan döndüğünde köpeklerin pati temizliğine dikkat edilmeli. Evcil hayvanların veteriner kontrolleri, aşıları ihmal edilmemeli. Bebek doğduktan sonra da aynı önlemler alınarak evcil hayvanlarla beraber sağlıklı bir hayat yaşanabilir.

Vegan ve vejetaryen gebeler üzerinde de ciddi bir mahalle baskısı var...

Beslenme kişiye özeldir, kişinin aldığı besinden nasıl yararlandığı da kişiye özgüdür.

Peki gerçekten vegan/vejetaryen gebelerin çocuklarında sağlık sorunu, gelişim problemi oluyor mu?

Tıbbi yayınlara baktığımızda hem gebelik hem de emzirme döneminde olumsuz bir etkisi olmadığı gözlemleniyor. Yani takviyeler vermek tabii gerekebiliyor. Ancak her gebeye veriyoruz. Vegan ve vejetaryenlerde daha dikkatli ilerliyoruz sadece. Protein, B12, kalsiyum, D vitamini ölçümlerine bakıyoruz. Öyle ki badem, ceviz, soya ve soya ürünleri, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, brokoli tüm ihtiyaçları karşılayacak nitelikte. Örneğin vegan ve vejetaryen gebelerde çinko eksik olabiliyor ama buna karşılık, diğer gebelere oranla özellikle veganlarda, süt ve süt ürünleri tüketmedikleri için demir emilimi daha yüksek oluyor.

HAMİLELİKTE VEGANLIK

Burada dikkat etmek gereken yani “Püf nokta” diyebileceğimiz durumlar neler?

Çeşitliliği artırmak, artan ihtiyacın karşılanması ve pişirme teknikleri önemli.

Emzirme döneminde baklagiller veya çiğ sebzeler gibi pek çok bitkisel kaynaklı besin, bebekte gaz sorunu yaratabiliyor. Bu süreçte vegan/vejetaryen anneler ne yapmalı?

Kızartma yerine haşlamayı tercih etmeliyiz. Sebzeleri buharda pişirmeliyiz. Ufak bir liste vereyim: pirinç bulgur, yulaf, zeytin, fındık, ceviz, badem, sarımsak, ekşi mayalı veya kepekli ekmek, fesleğen zencefil, kabak, patates, patlıcan, hurma ve salatalık... Bunları rahatça yiyebilirler. Örneğin elma veya ayva yemek isteyen de az şekerle komposto haline getirebilir. Baklagillerde ise fasulye, nohut, mercimek protein açısından çok zengin. Bunları mutlaka tüketmek istiyor hastalarımız. Geceden ıslamak, sonrasında başka, taze su ile haşlamak ve haşlarken ortaya çıkan köpüğü atıp dökmek önlem olarak yapılabilir.  “Haşladığımız suyu atmayalım, çok faydalı” diyen oluyor. Eğer kişiye dokunmuyorsa tüketilebilir böylelikle protein kaybı da olmaz.