İşsizler de kazanç kapısı oldu

Türkiye’de ilk kez 1992’de konuşulmaya başlanan meslek standartları ve mesleki yeterlilik 2005’te Avrupa Birliği’ne (AB) uyum ile yeniden gündeme geldi. 2007’de yasa olarak çıktı ve 2010’da ilk standartlar yayınlandı. Bu sınavları uygulamak isteyen kurum, kuruluş veya şirketler Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite olduktan sonra Mesleki Yeterlilik Kurumu’na (MYK) başvurup sınav ve belgelendirme merkezi olarak yetki belgesi alması gerekiyor.

MYK’nin 2012’den bu yana belge verdiği kuruluş sayısı resmi rakamlara göre 32. Yıl sonuna kadar yaklaşık 10 kuruluş daha yetkilendirilecek, böylece sayı 42 olacak. MYK Başkanı Mehmet Akbaş, 2012’den bugüne sınavlara girenlerin sayısının yaklaşık 41 bin 162 olduğunu belirtti. Sınava girenlerin yaklaşık yüzde 50’sinin sınavı geçerek belge sahibi olabildiğini belirten Akbaş, belge sahibi olanların sayısının 20 bin 581 olduğunu söyledi.

İşliye işsize belge şartı

Sınav süresi mesleğe göre çok kısa ya da saatlerce sürebildiği gibi ücretlendirmede bir tavan ve taban fiyat yok. Yönetmelik Taslağında Madde - 57’de (1) (Sayfa 21), “ücret tarifelerinin belirlenmesi” başlığı altında, “... Ücret miktarları ve tarifeleri yetkilendirilmiş kuruluşlarca belirlenir...” deniyor.

Akbaş’ın verdiği bilgiye göre, bir kişinin sınav için ödediği para 350 ile 750 lira arasında değişiyor ve işsiz olanlar girdikleri sınavların parasını kendileri ödedikleri gibi işi olan birine de işyeri “MYK belgen olmazsa bir yıldan fazla çalışamazsın” diyebiliyor. Akbaş şöyle örnek verdi: “EPDK bağlı bulunduğu şirketlere böyle bir zorunluluk getirebiliyor. Bu şirketler de çalışanlarına ‘MYK belgesi almazsanız işe devam edemezssiniz’ diyor.” Halihazırda çalışmakta olan bir kişi bu belgeyi kendisi ödeyerek almaması halinde işine son verilebiliyor.

Ödenen minimum ve maksimum sınav bedeli baz alındığında sınava girenlerden alınan paranın toplamı 14 milyon 406 bin 700 lira ile 30 milyon 871 bin 500 arasında değişiyor ancak oluşan bu sektörün ticari hacmi resmi olarak MYK tarafından da henüz tutulmamış. Ayrıca sınava girenlerden kaç kişinin zaten meslek sahibi, kaç tanesinin işsiz ve sınav belgesi ile iş bulduğuna dair bir veri yok. Ayrıca belgelerin süreleri yaklaşık olarak bir yılda bitiyor ve yeniden sınava girilmesi gerekiyor.

Mesleki bilgi değil, not önemli

Türkiye’de 750 meslek standardına ihtiyaç olduğunun tespit edildiğini söyleyen MYK Başkanı Akbaş, 572 mesleğin ulusal meslek standardının yürürlüğe girdiğini ve bunlardan da 153’üne sınav ve belgelendirme uygulandığını belirtti. Bunlardan 103 tanesi de inşaat, yol, kimya gibi tehlikeli ve çok tehlikeli meslekler grubuna giriyor. Avrupa Yeterlilik Çerçevesi’ne uyumlu hale getirilmeye çalışılan sınav sonuçlarında 1’den 8’e sıralama var. Ancak Avrupa’nın çerçevesine göre bir kişinin bir mesleği ne kadar, ne sürede ve nasıl öğrendiğinin bir önemi yok, önemli olan aldığı not.