Marmara'da tsunami riski

ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü, Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, tusanami konusunda araştırmalar yapmak için uzun zaman Japonya'da bulunduğunu ve yaşanan 9 büyüklüğündeki deprem bölgesini çok iyi bildiğini söyledi.

Japonların tüm hesaplarını 8,5 büyüklüğünde bir depreme göre yaptığını kaydeden Yalçıner, şöyle konuştu:
''Beklenenin üzerinde deprem meydana gelmesi ve beklenenin üzerinde bir tsunaminin oluşması artık bilgilerimizin yeniden elden geçirmemiz gerektiğini ortaya koydu. Dünya en büyük deprem ve tsunamileri son altı yılda yaşadı. Bilim dünyası beklemiyordu. Endonezya'yı hiçbir bilim adamı aklının ucuna getirmemişti. Japonya'daki deprem, bilim adamlarına bütün hesapları yeniden gözden geçirme konusunda mesaj verdi. Deprem hesapları yeniden gözden geçirme farkındalığı yarattı.''

Tarihte Türkiye'nin bulunduğu bölgede de tsunamilerin meydana geldiğini anlatan Yalçıner, kıyıları sık kullanan bir ülke olduğumuz için kayıpların da fazla olacağını söyledi.
Yalçıner, ''Türkiye'de olası bir deprem yaz mevsiminde olursa can kaybı büyük olur. Riskin yazın gündüz saatlerinde daha da yüksek olacağını bilmeliyiz. Depremin tsunaminin habercisi olduğunu unutmamalıyız. Böyle bir anda kıyaları en kısa zamanda terk ederek tsunaminin etkilerini en aza indirmemiz mümkün'' dedi.

Japonya'daki depremde fayın iki tarafı arasında 15 metre yükseklik farkı (deprem atımı) meydana geldiğini bildiren Yalçıner, Akdeniz'de bu seviyede zıplamanın oluşmayacağını deprem atımının en fazla 6 metre olmasının beklendiğini kaydetti.
''Akdeniz'de ve Marmara Denizi'nde oluşabilecek 7'nin üzerindeki bir depremin tsunamiye sebep olma ihtimali yüzde 10'' diyen Yalçıner, ''Türkiye'de beklenen deprem karada olursa binaların etkisi büyük olur. Deprem denizde olursa karada da hasar meydana getirebilir ama oluşacak bir tsunami özellikle tekne barınaklarına ve limanlara zarar verecek'' dedi.

Akdeniz'de meydana gelebilecek bir tsunaminin 20 dakika sonra kıyıya ulaşacağını ifade eden Yalçıner, ''Uyarı sistemleri birkaç dakikada sinyal verebilir. İnsanların geriye ortalama 15 dakika vakti kalacak. Meraklı değilsen kaçarak kurtulursun'' diye konuştu.
Tsunamiden korunma yöntemlerinde en önemlisinin ''uzaklaşmak'' olduğunu belirten Yalçıner, ''En önemli korunma yöntemi kıyı çizgisinden uzakta olmak. Eğer karadaysanız kıyıdan çabucak uzaklaşmak gerek. Denizde veya teknedeyseniz daha derine, derinliği 50 metreyi geçen yerlere giderseniz bu dalgayı seyredersiniz. Tsunami anında açık denize gideceksiniz'' dedi.

Akdeniz ve Marmara Denizi'nde, bir iç deniz olduğunu için tsunami oluşmayacağı yönünde bir eğilim olduğuna dikkati çeken Yalçıner, şunları kaydetti:
''Marmara'da bin 110 metre derinlik var. Herkes diyor ki Marmara küçük deniz derin değil. Rodos ile Girit adaları arasında 4 bin 300 metrelik derinlik bulunuyor. Okyanusta da 6-7 bin metre derinlik var. Sumatra depremi 2 bin 200 metrede oldu yani Akdeniz kadar derin değil. Japonya depremi 800 metre derinlikte oldu Marmara kadar derin bir yerde oldu. Yani tsunaminin oluşması için denizin büyüklüğü çok önemli değil, fayın atımı önemli. Fayın atımı büyük olursa oluşan dalga da hasar da büyük olur.''

Japonya'da yaşananların nükleer santral konusunda da çok büyük dersler verdiğini anlatan Yalçıner, bilim adamlarının dönemece geldiğini, bunlardan dersler alıp uygulamaya geçirmeleri gerektiğini söyledi.

Türkiye'nin nükleer santralden elde etmeyi düşündüğü enerjiyi şu an yanan 10 ampulden birini söndürerek de sağlanabileceğini kaydeden Yalçıner, ''Ülkede nükleer santral kurulacaksa güvenlik açısından çok büyük şartların yerine getirilmesi lazım. Fukuşima Nükleer Santrali'nde sorun su alma ağzından suyun girerek pompayı ve trafoları patlatmasıdır. Tsunami olursa bu tür sorunlar olabilir ancak yedek sistem hazır olmalı. Böyle bir durumda ikinci veya üçüncü sisteminiz devreye girecek. Soğutmaya geçeceksin bu iş bitecek. Ama bir hata yapılmış Fukuşima'da hem ana sistem hem de yedek sistem yan yana yapılmış. Oradaki sıkıntının bundan kaynaklandığını düşünüyoruz'' dedi.