Nusret Mayın Gemisi 96 yıl önceki rotasında

Gölcük Tersanesi Komutanlığında aslına sadık kalınarak 9 Ekim 2009 tarihinde inşa edilmeye başlanan, 27 Eylül 2010'da denizi indirildikten sonra 8 Mart'ta Çanakkale'ye getirilen 38,8 metre uzunluğundaki TCG Nusret Gemisi, Çanakkale Deniz Müzesi'nde özel olarak kurulan iskelede ziyaretçilerini ağırlıyor.

Yolculuk Çanakkale Deniz Müzesi Komutanı Deniz Kıdemli Albay Can Uzunsoy, gemi komutanı Deniz Kıdemli Yüzbaşı Burak Şimşek ve 13 kişilik mürettebatla geminin bağlı bulunduğu Deniz Müzesi iskelesinden avara edilmesiyle başladı. Gerekli tedbirlerin alınmasının ardından, Çanakkale Boğazı'nın serin ve karanlık sularında ağır ağır ilerleyen geminin ilk durağı, Şehitler Abidesi'nin bulunduğu Çanakkale Boğazı'nın ucunda Morto Koyu önündeki Hisarlık Tepe açıkları oldu.

Deniz Kuvvetlerinin geleneği olan ve Boğaz'dan çıkan askeri gemilerin Şehitler Abidesi önüne geldiğinde yaptığı selamlama sırasında, tüm personel geminin güvertesine çıktı. Bu sırada geminin bir mürettebatı ses sistemi yardımıyla Mehmet Akif Ersoy'un ''Çanakkale Şehitlerine'' adlı şiirinden bir bölümü okurken, diğer personel abideyi selamladı.

Selamlama töreninin ardından 12 Mayıs 1915'i, 13 Mayıs 1915 gününe bağlayan gece Muavenet-i Milliye muhribinin Morto Koyu'nda Goliath zırhlısını batırdığı bölgeden geçilirken, gemi komutanı Deniz Kıdemli Yüzbaşı Şimşek bu olayla ilgili bilgi verdi. Daha sonra sırasıyla Fransız Bouvet, İngiliz Ocean ve İngiliz Irresistible zırhlılarının battığı bölgeler ziyaret edildi. Ziyaretler sırasında yine gemi komutanı Yüzbaşı Şimşek tarafından gemilerin batırılış olayları ile Çanakkale Deniz Savaşları ve Nusret Mayın Gemisi hakkında genel bilgiler aktarıldı. Yaklaşık 5 saat süren deniz seyrinin ardından ''kahraman gemi'', güvenli olarak bağlı bulunduğu iskeleye döndü.

Ziyaretçilerin Çanakkale Savaşları'nı daha iyi anlaması ve o günün şartlarını daha iyi görmesi için özel olarak dizayn edilen geminin üst seyir salonunda, Boğaz maketi üzerinde Nusret Mayın Gemisi'nin Erenköy Koyu bölgesine mayın döküşü ve Çanakkale Deniz Savaşları'nın safhaları simülasyon yardımıyla anlatılıyor. Geminin o tarihteki personel isimlerinin yazılı olduğu bir plaket ile Sultan Hisar Torpido Botu ile Muavenet-i Milliye muhribinin maketlerinin yer aldığı salonda, o döneme ait yazışmalar, bir adet mayın maketi, gemilerin torpido atış ve seyir jurnallerini de görmek mümkün. Geminin üst güverte, köprü üstü, er, komutan ve gedikli zabitan kamaraları ile kuzine (mutfak), subay salonu ve revir gezildiğinde, içindeki savaş dönemine ait malzemelerle insana adeta o günleri yaşatıyor.
 

Binbaşı Nazmi Bey'in hatıratı

Kıdemli Yüzbaşı Tophaneli İsmail Hakkı Bey komutasındaki Nusret Mayın Gemisi, 8 Mart 1915 sabahı saat 05.30'da Nara'dan hareketle seyre başladı. Mayın hatlarını başarıyla geçen gemi, dumansız bir seyirle saat 07.00'ye doğru Erenköy bölgesindeki Karanlık Liman'a ulaştı. Saat 07.10'da geri dönüşe geçilirken, her biri 80 kilogram şarjlı 26 mayın, poyraz-lodos istikametinde, yüzer metre aralık ve 4-5 metre derinlikte döşendi. Böylece Çanakkale Boğazı'nda 11. mayın hattının tesisi tamamlandı.

Mayın dökülüşü, Çanakkale Mayın Grup Komutanı Binbaşı Nazmi Bey'in orijinalı Çanakkale Deniz Müzesi'ndeki ''Nazmi Bey ve Nusret Odası''nda sergilenen, ''Çanakkale Deniz Savaşları'' adlı 4 defterden oluşan kendi el yazması hatıratında şöyle anlatılıyor:
''23 Şubat 1331 (8 Mart 1915) Alınan emir üzerine öğleden önce saat 05.30'da Nusret vapuruyla akıntı üzerinde ve Paleo Kastro'dan başlayarak, Erenköy hizasında bitmek üzere 26 karbonik mayınla hat oluşturulmuş ve yerleştirilmiştir. Düşman görmemiştir. Mayınların aralıkları 100-150 metre, su yüzeyinden derinlikleri 4.5 metredir. Düşman, istihkamları hafif şekilde bombardıman etmiştir.''
 

Nusret Mayın Gemisi

Nusret Mayın Gemisi'nin orijinalı 1912 yılında Almanya Kiel'de inşa edilerek, 1913'te Osmanlı Donanmasına katıldı. Gemi, Çanakkale Deniz Savaşları sırasında, 7-8 Mart 1915'te Karanlık Liman'a döktüğü sahile paralel 26 mayınla, 18 Mart 1915 Deniz Zaferi'nin kazanılmasında büyük rol oynadı. 1955'e kadar kesintili olarak Türk donanmasına hizmet verdikten sonra görevden ayrılan gemi, 1962'de sivil bahriyeye satıldı, 1990 yılında ise Mersin Limanı'nda battı.

İstanbul'da, 1982'de Taşkızak Tersanesi Komutanlığında inşa edilen Nusret Mayın Gemisi'nin 1/1 ölçülerindeki maketi, Çimenlik Parkı'nda özel olarak inşa edilen platformda sergileniyordu. Geminin girişinde plan ve fotoğraflarla, Nusret'in öyküsü anlatılırken, alt güvertede ise, Çanakkale Deniz Savaşı'nın tarihi seyri, panolar ve dijital sunuyla ziyaretçilere aktarılıyordu.

Gemide ayrıca, döneme ait orijinal objeler, Çanakkale Boğazı Mayın Grup Komutanı Nazmi Bey'e ait beratlar, Çanakkale Savaşları ile ilgili Osmanlıca ve Latin harfleriyle yayımlanmış gazeteler sergileniyordu. Bu eski maket gemi kaldırılarak, 18 Mart 2011 tarihinde hizmete giren TCG Nusret ile tarihe saygı projesi gerçekleştirildi ve kahraman gemi ait olduğu sularda hizmet vermeye başladı.