'Otuz Beş Yaş' şairi, Dante'nin dilinde

En ünlü şiiri “Otuz Beş Yaş”a İtalyan yazınının ilk büyüğü Dante’nin “İlahi Komedya”sına göndermeyle başlayan Cahit Sıtkı Tarancı’nın şiirleri İtalyancaya çevrildi. Necdet Adabağ’ın çevirdiği şiirler İtalya’da Lunargento Yayınevi’nce - ve TEDA desteğiyle - yayımlandı. 99 şiirin yer aldığı kitabın başında Adabağ ile Paolo Angeleri’nin ortak önsözü, sonunda ise Giampiero Bellingeri’nin sonsözü yer alıyor.

Kitapta, şiirlerin İtalyancalarının karşısında Türkçelerinin de yer alması, İtalyan okura şiirin özgün sesini duyurması açısından önemli. Önsöz ve sonsöz ise Tarancı’nın şiirinin yanı sıra dönemin Türk şiirinden de ipuçları veriyor. Sonsözdeki Nâzım Hikmet, Yahya Kemal, Ahmet Haşim ve Faruk Nafiz şiirleri ise bu şairlerimize ve giderek çağdaş şiirimize karşı ek bir ilgi yaratacaktır diye düşünüyorum.

Kitabın çevirmeni Adabağ aslında yalnızca çevirmeni değil bu kitabın, gerçek anlamda yaratıcısı, bence. Adabağ olmasaydı büyük emek ürünü bu kitap da olmazdı. Nedenini kendisi anlatsın: “Cahit Sıtkı’dan ilk şiir çevirilerini doktora öğrencisi olarak bulunduğum İtalya’da 1960’lı yıllarda yaptım. Yaklaşık 40 şiirin yer aldığı o kitabı parasını ödeyerek yayımlatmıştım. Ailesi de daha sonra katkıda bulunmuştu. Cahit Sıtkı’yı İtalyancaya çevirmemin çeşitli nedenleri var. İlki, hemşehrim olması. Aynı çeşmelerden su içtik, aynı sokaklarda yürüdük, babalarımız selamlaştılar, dost oldular. Aynı geleneğin, aynı yaşam biçiminin çocuklarıyız. Şiirleri yaşamıma göndermeler gibi gelir. İkinci neden, onun Batı yazınına, Fransız yazınına ilgi duyması, benim de İtalyan yazınından çeviriler yapmam ve onun gibi Baudelaire’in ‘Kötülük Çiçekleri’ni sevmem olabilir sanırım. Üçüncü nedense onunla gönül birlikteliği kurabilmem diyorum. Aynı gönül birlikteliğini kuramasam Petrarca, Leopardi, Manzoni gibi şair ve yazarları da İtalyancadan Türkçeye çeviremezdim diye düşünüyorum.”

Adabağ’ın, anlaşıldığı gibi, yarım yüzyıl boyunca damıta damıta yaptığı çeviriler gerçekten Tarancı’yı İtalyancaya taşımış. Kitabın adı da, (“Un Uomo allo Specchio” / “Aynadaki Adam”) Cahit Sıtkı’nın şiirlerinde “ayna” imgesinin ne kadar çok yer aldığını düşünürsek, ruhuna uymuş.

Seçkide, Cahit Sıtkı Tarancı’nın yaşamı boyunca yazdığı şiirlerin yaklaşık üçte biri yer alıyor. Ancak, şiirlerin yalnızca ilk yayımlandıkları tarih ve dergi belirtilmiş; yer aldıkları kitap da belirtilseydi iyi olurdu kanısındayım.

Bir şiir okuru olarak, bir şairin hangi şiirlerini kitabına aldığını, hangilerini almadığını bilmek isterim, doğrusu. Bitirmeden, Adabağ’ın İtalya’da yayımlanan, iki önemli seçkisini de anımsatmak isterim. Birincisi, 2006’da Manni Editore’nin yayımladığı “Antologia della Poesia turca contemporanea” (Çağdaş Türk Şiiri Seçkisi); ikincisi ise, 2008’de Gremese’den çıkan “Racconti dell’Anatolia” (Anadolu Öyküleri) başlıklı çağdaş Türk öyküsü seçkisi. Bu iki seçki de TEDA desteğiyle yayımlanmış.