Ortadoğu’da herkesin dikkati her geçen gün biraz daha sallanan Esad’a evinde düzenlenen intihar saldırısı dolayısıyla, Suriye’ye çevrilmişken, İsrail’de, henüz 70 günlük olan Binyamin Netanyahu hükümeti devrildi. 8 Mayıs’ta kurulmuş olan hükümet, koalisyonu oluşturan Kadima’nın çekilmesiyle sona erdi.

Kadima’nın lideri Moşe Mofaz çekilme nedeni olarak, Netanyahu’nun üzerinde ısrarlı olduğu, Yaşiva (Tevrat) öğrencilerine de askerlik mecburiyeti getiren yasa hazırlıklarını gösterdi.

Ergin Yıldızoğlu’nun pazartesi günkü köşesinde, henüz koalisyon çökmeden yayımlanmış olan bu konuyla ilgili yazısını okuyunca yüzyıl geriye gittim, kahkaha attım.

Osmanlı’nın 103 yıl önce yaşadığını, çağımızın, güya bölgedeki en ileri devleti İsrail, şu anda yaşamakta.

İşte size, su katılmamış bir çağdışılık örneği.

İsrail’in kurulduğu 1948 yılından beri yürürlükte olan kurala göre, Yaşiva öğrencileri askerlikten muaftır. Netanyahu’nun bu ayrıcalığa son vermek istemesi ise 2012 yılında bir siyasi krize neden olmuştur.

Bunu okurken, 103 yıl önceye, İsrail’in üzerinde bulunduğu toprakların henüz son demlerini yaşamakta olan Osmanlı’ya ait olduğu döneme, 1909 baharı İstanbul’una gittim.

***

103 yıl önce, 13 Nisan 1909’da, Osmanlı başkentinde, 31 Mart vakası diye bilinen gerici ayaklanma yaşanıyordu.

Konuyla ilgili olarak, Alev Coşkun’un, ayaklanmanın nedenlerini ve ardındaki güçleri irdeleyen yeni çıkan yapıtı “Devrim’in ilk Karşıtları”na bakalım:

“Osmanlı devletinde medrese ilmiye öğrencileri ve İstanbul’da yaşayanlar askerlikten muaftı.

Ancak 24 Temmuz’dan (İkinci Meşrutiyet’in ilanı) sonra durum değişmişti, herkesin askere gitmesi isteniyordu. Nasıl olurdu da ilmiye öğrencileri askere giderdi... İlmiye öğrencileri askere gitmeyi şiddetle reddediyorlardı. (sayfa 128-129)”

Böylelikle Talebe-i Ulum Cemiyeti kuruldu.

Tarihçiler 31 Mart vakasının ardındaki dinci cemiyetleri şöyle sıralıyorlar:

- İttihad-ı Muhammedi Cemiyeti

- El İslam Cemiyeti

- Cemiyeti Naciye-i Osmaniye

- Cemiyet-i İlmiye-i İslamiye

- Talebe-i Ulum Cemiyeti.

Görüldüğü gibi bugün İsrail’de hükümet deviren neden, 100 yıl önce, Osmanlı’da bir ayaklanma başlatmıştı.

Gerçi o ayaklanma bastırılmıştı ama, Osmanlı, sonunda batmıştı.

Osmanlı’nın batış nedeni gericilik, dinsel bağnazlık ve çağdışılıktı.

***

Osmanlı’nın 103 yıl önce yaşadığı dinsel bağnazlığı harfiyen bugün yaşayan İsrail’in sunduğundan daha çarpıcı, daha can alıcı kaç çağdışılık örneğine rastlayabiliriz ki?

İsrail ilk bakışta bugün bölgenin en demokratik, bilgi teknolojisine geçmiş en ileri ülkesi görünümündedir. Bu görüntü bir açıdan gerçek de olabilir.

Ama madalyonun bir de yukarıda anlattığımız çağdışılık yüzü var.

Yalnız bu kadar da değil.

Bugün askerlik çağındaki gençlerin yüzde 10’unu oluşturan Yaşiva gençleri içinden gönüllü olarak askere gidenler var ve kadınlarla aynı mekânı paylaşmayı bile kabul etmeyen onlar, kendi dinsel yapılarını ordu yaşamında uygulayarak, ikili bir oluşuma neden oluyorlar.

Bunlara karşı bir şey yapılması da mümkün değil. Çünkü İsrail laik bir ülke değil, herkes kendi dinsel inancını ve onun eseri olduğunu ileri sürdüğü davranışını seküler alanlara taşıyarak bu yapıyı çürütmek, çatlatmak imkânına sahip.

İleri teknolojiye ulaşmış, bu sanayinin ürünlerini bize de satan İsrail’in Osmanlı’nın 103 yıl önce yaşadığı sorunu bugün yaşamasındaki çağdışılık karşısında ne yapmalı?

Gülmeli mi, ağlamalı mı?

“Siyonist devletin encamından bana ne! Ben gülerim” deyip geçemeyiz.

Unutmayalım ki, budalalık gibi, dinsel bağnazlık da bulaşıcıdır, sınırları aşar.

\n\n