2001 krizi sonrasında yaratılan en büyük yanılsamalardan birisi de Türkiye ekonomisinin çok hızlı bir büyüme içinde olduğudur. Hükümet çevrelerince ve kimi uluslararası kurumlarca öne sürülen resmi görüş, Türkiye ekonomisinin istikrarlı ve yüksek büyüme hızına sahip olduğu yönündedir.
Oysa resmi veriler bu savlarla bağdaşmamaktadır: Türk ekonomisinin 2001 krizi sonrasında yıllık ortalama büyüme hızı, yüzde 4.8 olan tüm Cumhuriyet dönemi büyüme ortalamasından farklılık göstermemektedir. Bunun da ötesinde 2002 – 2012 arasında yıllık büyüme oranları ortalamasının eğimi negatiftir; yani büyüme hızları giderek yavaşlamakta olan bir ekonomi görünümü sunmaktadır. Aşağıdaki 1 No’lu şekilde yıllar itibarıyla büyüme oranları ve ortalama büyüme eğrisi gösterilmektedir. Görüleceği üzere söz konusu dönemde Türk ekonomisi iki adet büyüme ivmelenmesi göstermiştir: 2001 ve 2002-2003 durgunluğu krizi ardından 2004; ve 2009 krizi ardından 2010-2011. Bunun dışında Türkiye 2006’dan itibaren potansiyel büyüme hızımız olan yüzde 5’in altında performans sergilemeye başlamış; dolayısıyla daha 2008/09 küresel krizinin etkileri ekonomiye ulaşmadan önce büyüme tempomuz ivmesini kaybetmiş idi.

Türkiye ekonomisinin 2002 sonrası büyüme karakteristiği aslında ulusal ekonominin uzun dönemli büyüme dinamiklerinin bir uzantısının yoğunlaşmış bir ifadesidir. Aşağıdaki 2 No’lu şekil, büyüme sürecini 1950’den başlayarak resmetmektedir. Şekilden de görüleceği üzere Türkiye ekonomisi 1980’lere kadar dalgalı, ancak genelde pozitif eğimli bir büyüme performansı sergilerken; özellikle 1978/79 kriziyle birlikte sert dalgalanmalara dayalı ve negatif eğimli büyüme içine sürüklenmiştir. 2002 sonrası Türkiye ekonomisi; saman alevi gibi konjonktürel ancak istikrarsız parlamaları, sert dalgalanmaları ve negatif büyüme eğilimi ile birlikte aslında 1980 sonrasının tipik bir uzantısıdır.

Geçen haftaki yazımızda 2002 sonrası büyüme patikasının ucuz dövizin sunduğu aritmetik işlemlere dayalı olarak dolar bazında hızlı bir büyüme yanılsaması yaratmakta olduğunu vurgulamış idik. İktisat yazını spekülatif sermaye girişlerine dayalı bu tür istikrarsız ve sürdürülemez nitelikli büyüme deneyimlerini spekülatif-yönlü büyüme (speculative-led growth) kavramıyla karşılamaktadır.