Geçen hafta, Rusya’nın Esad’dan vazgeçtiği iddiasını incelemiş, Kremlin açısından çıkar ve şartların değişmediğini, dolayısıyla Moskova’nın Esad’a desteğinin sürdüğünü belirtmiştik özetle...

Rusya’nın Esad’dan vazgeçtiği iddiasıyla paralel şekilde gündeme sokulan bir diğer iddia da Rusya’nın ABD’yle bir “paylaşım anlaşması” yaptığı iddiasıdır.

Bugün de bu iddiayı inceleyeceğiz.

ABD ve Rusya karşıt cephelerde

Baştan belirtelim: Bu iddianın yer aldığı “analizlerde” somut bir dayanak yok; varsayımlar var, tarihe atıflar var...

ABD ile Rusya (SSCB) İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’yı paylaşma anlaşması yapabildiğine göre bugün de Ortadoğu için benzer anlaşma yapabilirler, kabulü var...

Anlaşmalar her zaman olur, “paylaşma anlaşması” ise paylaşılacak bir alanda “ortak/birlikte” zafer ilan edilmesini gerektirir çoğunlukla...

ABD ve Rusya Ortadoğu’da karşıt cephededir ve mücadeleleri/çarpışmaları sürmekte hatta Doğu Akdeniz’e genişleyeceğinin işaretlerini vermektedir. Daha dün ABD Donanması bir açıklama yaparak Rus Su-35’lerinin Doğu Akdeniz’de ABD’ye ait keşif uçağına tehlikeli önleme yaptığını duyurmuştur (27.05.2020).

Yani hem bölgesel hem de küresel ölçekte biten bir mücadelenin değil, süren ve daha da keskinleşebilecek bir çarpışmanın işaretleri vardır.

Amerika’nın Rusya için bataklık hedefi

Suriye cephesi, Ukrayna cephesi gibi ABD ile Rusya arasındaki çatışmanın bir parçasıdır.

Elbette hemen her çatışmanın sonucunda iyi kötü bir anlaşma olur. Ancak çatışmanın süren doğası nedeniyle henüz öyle bir son gelmemiştir. Dahası ortada bir “paylaşım” süreci de yoktur.

Tersine, ABD’nin Suriye’yi Rusya için bataklık yapma hedefi vardır! ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey bunu açık açık dile getirdi: “Suriye’deki askeri varlığımızı devam ettireceğiz ve amacımız Rusya için Suriye’de savaşı ‘çıkmaz’ haline getirmek” (14.5.2020).

Kısacası “ABD’nin Çin’e yönelmek için Ortadoğu’yu Rusya’ya bırakacağı” iddiası, eşyanın tabiatına aykırıdır.

ABD Ortadoğu’dan er geç çekilecektir (ve parça parça çekilmektedir) ancak bu bölgenin direnişiyle olmaktadır/olacaktır, sözleşmeyi Rusya’ya devretmesiyle değil!

Rusya-İsrail işbirliği rahatsızlığı

Kaldı ki ABD hegemonyası iniştedir ve ABD savunmadır; Ortadoğu bir yönüyle hâlâ ABD’nin Çin’e ve Rusya’ya karşı savunma hattıdır.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun sekiz saatlik İsrail ziyareti, “ilhak planını” konuşmaktan çok ABD’nin Çin-İsrail işbirliğinden duyduğu rahatsızlığı belirtmek içindi. Pompeo, “İsrail’in Çin ile işbirliği yapması, Washington’un Tel Aviv ile önemli projelerde çalışmasını tehlikeye atıyor” demişti. (14.5.2020)

Çok değil, iki hafta sonra şu gelişme yaşandı: “İsrail’de yaklaşık 1.5 milyar dolara mal olması beklenen deniz suyu arıtma tesisinin kurulumu için yapılan ihalede son ikiye kalan Çinli bir firma ABD’nin baskıları nedeniyle ihaleden çekildi” (27.5.2020).

Yani ABD, Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin Ortadoğu bağını kesebilme sorunu ile karşı karşıyadır ve parça parça asker çekse de önünde böylesi bir iş olacaktır.

Diğer yandan ABD’nin İsrail’in ilişkileri açısından rahatsızlığı Çin-İsrail işbirliğinden ibaret değildir, Rusya-İsrail ilişkilerinden de rahatsızdır!

Çıkarlar ve şartlar

Diğer yandan elbette müttefikler arasında sorunlar olur ve vardır:

Türkiye ile Rusya arasında Libya konusunda, İran ile Rusya arasında Türkiye’nin İdlib politikası konusunda olduğu gibi.

Ayrıca Moskova, İsrail-İran çatışmasını, her iki kuvvetle de arasını bozmadan yürütmeye çalışmaktadır.

Öte yandan İran’ın Suriye’deki varlığının ABD ve İsrail tarafından Rusya’ya basınç olarak kullanıldığı da ortada.

Kısacası çok parametreli denklemler bunlar...

Konu, insan ilişkisi düzleminde ele alınacak basitlikte değildir; yani “Putin aslında Esad’dan şahsi olarak nefret ediyor” diyerek ya da “Trump’ın damadı Yahudi olduğu için...” diyerek koca bir Ortadoğu analizi yapabilmek mümkün değildir!

Kaide şudur: Çıkarlar ve şartlar değişir, politika o zaman değişir!