Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 28 Nisan tarihi, 2001 yılında “Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü” olarak ilan edildi. ILO’ya göre dünyada, her 15 saniyede 160 işçi iş kazası geçiriyor ve her 15 saniyede bir işçi, iş kazası veya meslek hastalığı (IKMH) sonucu hayatını kaybediyor. Yine ILO tarafından hazırlanan raporlarda meslek hastalıklarının tamamının, iş kazalarının ise yüzde 98’inin önlenebileceği belirtiliyor.

Dünyada sanayileşme ile birlikte çalışma hayatında mesleki riskler artmış ve IKMH sigortası ilk kurulan sigorta kolu olmuş. Ülkemizde ise sosyal güvenlik sisteminin oluşturulması 1945 yılında, 4772 sayılı İş Kazaları, Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortası Kanunu ile başlamış ve en son 5510 sayılı kanunda IKMH sigortasına ilişkin düzenlemelere yer verilmiş.

Ülkemizde iş kazaları çalışma hayatının gündeminden düşmeyen en önemli sorunlardan biri olarak yer alıyor. IKMH’de İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kavramı ön plana çıkıyor. Bu kavram, bir işyerinde işin yürütülmesi sırasında insan sağlığına zarar verebilecek faktörlerden korunmak amaçlı yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalar olarak ifade ediliyor. Ülkemizde İSG’ye ilişkin 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 2012 yılında Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde yürürlüğe konuldu. Yasal düzenleme Avrupa standartlarında; ancak ülkemizde iş kazaları maalesef tam hız devam ediyor. 6331 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 2012 yılından 2020 yılı dahil IKMH vaka ve ölümlerine ilişkin sayılar aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere çok yüksek. Ülkemiz ne yazık ki ölümlü iş kazalarında Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü sırada yer alıyor.

Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu İstatistik Yıllığı

Meslek hastalığı ve buna bağlı ölüm istatistiklerine iş kazaları kadar kolay ulaşılamıyor. Meslek hastalıkları zamanla oluşan ve ortaya çıkma süresi bir hafta ile 30 yıl arasında olan hastalıklar. 

İş kazası ve buna bağlı ölümler en çok vasıf gerektirmeyen maden, tarım, orman, inşaat, imalat, temizlik, ulaştırma vb. sektörlerde olurken meslek hastalıkları en çok, maden işyerleri, mermer ocakları, kot taşlama, hayvancılık ve tütün işyerlerinde çalışanlarda görülüyor.

İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ VE SONUÇLARI NELER? NASIL ÖNLENEBİLİR?

İş kazalarının meydana gelmesinde birçok etken var. İş kazalarının meydana geldiği meslek gruplarının vasıf gerektirmeyen işler olduğu ve bu işlerde iş kazasına uğrayanların da genelde genç, yaptığı işle ilgili gerekli eğitimi almayan, mesleki tecrübesi bulunmayan, işyerini, çevresini, bölümünü iyi tanımayan işçiler olduğu görülüyor. Örneğin iş kazalarının en çok yaşandığı inşaat sektöründe kazaların yüzde 88’i işçi hatasından, yüzde 10’u saha koşullarının yetersizliği, yüzde 2’si ise mücbir sebeplerden kaynaklanıyor.

 Yine sendikasız çalışma, taşeron işçilik, İSG önlemlerinin alınmaması, kötü çalışma koşulları ve çalışma saatlerinin uzaması iş kazaları ve buna bağlı ölümlerin artmasına neden oluyor.

İş kazaları işçiler yönünden, çalışma gücünün kısmen veya tamamen kaybedilmesine veya ölümle sonuçlanmasına yol açarken işverenler açısından üretim kaybına ve maliyetlerin artmasına neden oluyor. Ama “insan hayatına asla paha biçilemez”.

İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesinde iş sağlığı ve güvenliği bilinç ve kültürünün çalışma hayatında ve toplumun her kesiminde yaygınlaştırılması ve eğitimlerin artırılması çok önemli. Sendikaların bu süreçte aktif rol alması ve süreci çok iyi takip etmeleri gerekiyor. Devletin sürekli denetim yapması ve müeyyide uygulaması da önemli bir etken olarak görülüyor.

SORULARINIZ İÇİN 

[email protected] adresine e-posta yollayabilirsiniz.