Karaköy, Bankalar Caddesi’ndeki Salt Galata açılalı 12 yıl olmuş bile! Burası bir ihtisas kütüphanesi niteliğinde, araştırmacıların kayıt yaptırarak kullanabildiği bir araştırma mekânı. İçinde oditoryumu, çeşitli sergi, etkinlik, atölye alanlarını, muhteşem bir Osmanlı Bankası Müzesi’ni, Robinson Crusoe Kitabevi’ni, kafe ve lokantayı barındırıyor. Önceki gün “Salt’ta bir Gece” başlığıyla düzenlenen etkinlikte hem 12 yıl içinde gerçekleşenleri öğrendim hem de muhteşem bir topluluğu, “Chromas” akapella topluluğunu izleme fırsatını buldum. İkisi de mükemmeldi. 

TARİHİ MEKÂNA YAKIŞIR 

Karaköy’deki Bankalar Caddesi, zaten mimari açıdan muhteşem. Bu caddede Salt binası Fransız asıllı Levanten mimar Alexandre Vallaury tarafından tasarlanıp, 1892-1999 yılları arasında Osmanlı Bankası’nın genel müdürlük binası olarak kullanılmıştı. 2011’de kurucu ve daimi destekçi Garanti BBVA burayı bir kültür kurumu olarak yeniden hizmete sundu. Salt’a giriş ve kurumun tüm programlarına katılım ücretsiz.

“Geçmiş ile bugün arasındaki diyaloğu besliyor, yeni okumalara alan açıyoruz. Sanat, tasarım ve toplum konularında nitelikli bilgi üretimine katkıda bulunuyoruz” diyor Deniz Ova, Salt genel müdürü. Çok kısaca özetlemem gerekirse 12 yıldan kimi gerçekler şöyle: 

• İstanbul ve Ankara’da 100’ü aşkın sergi ve 3.5 milyon ziyaretçi.
• Film gösterimi, performans, konser, konferans, atölye gibi 1500’den fazla program.
• Salt Araştırma Fonları aracılığıyla Türkiye odaklı 74 araştırmaya fon sağlandı.
• Salt Araştırma’nın 100 binden fazla basılı kaynağı bir araya getiren kütüphanesi 600 bin kişiyi ağırladı.
• Ücretsiz erişime sunulan ve 2 milyondan fazla belge içeren dijital arşiv koleksiyonuyla her yıl yüz binlerce kullanıcıya ulaşıldı. 

Hepsi tarihi mekâna yakışır! 

BELLEK OLUŞTURMAK

Osmanlı Bankası Müzesi’ni daha önce çok yazdım, geçiyorum. İki başka bölümü gezdik: “Türkiye’de Mimarlık Eğitimi” sergisi, henüz çok sınırlı ama zaman içinde zenginleşeceğine inanıyorum. Ve bu sergiyi dolaşırken, bir zamanlar bu ülkede üniversiteli gençler amma özgürmüş demekten kendimi alamıyorum. Ve tüm mimarları, bu arşivi desteklemeye çağırıyorum. Çünkü bu, belleğimizi dünden bugüne, bugünden yarına aktarmak demek...

“Araştırma / Arşiv Ofisi” bölümünde ise yine kent belleğine ilişkin, sanatçıların, tasarımcıların, mimarların buraya bağışladıkları koleksiyonlarla karşılaşıyoruz. Komet’le göz göze geliyorum mesela. Grafik Tasarımın iki ustası Bülten Erkmen ve Sadık Karamustafa ile arşiv çalışmalarını 2024’te paylaşılacağı bilgisi veriliyor.

Evet Salt, en çok bilgiyi geleceğe taşımaya yarıyor bence...

RENKLER VE SESLER

Geceyi, sesler ve renkler coşkusu/ mutluluğu diye özetleyebilirim. Bu tarihi yapının içi güneşin döngüsünü temsil eden renk ve gölge etkileşimlerini yansıtan, mimari özellikleri vurgulayan bir aydınlatmayla şenlenmişti. ON|OFF aydınlatma tasarımı stüdyosunun “Spektrum” adlı ışık çalışmasını/düzenini kutluyorum. 

“Chromas” müzik topluluğunu duymuş olmalısınız. (2019’da Bobby McFerrin’in Zorlu konserinde, Mercan Dede, Mor ve Ötesi vb. ile çalıştılar) Duymayanlara şunu derim: Kulaklarınızı dört açın nerede, kiminle yakalarsanız, sakın kaçırmayın... 

Kurucusu ve yöneticisi Başak Doğan, Boğaziçi felsefe mezunu, yüksek lisansı müziğin felsefesi üzerine. Danimarka Kraliyet Müzik Akademisi’nde koro şefliği master’ı var. “Vocal painting” doğaçlama metodunu öğrenip bu işin hocası oluyor. 2015 yılında Chromas’ı; 2020’de Vokal Akademi platformunu kuruyor. Katılanların hayatı değişiyor! (Mekânları Bomonti’de.) Sonrası: Ver elini yeryüzü!

Bu arada Chromas “renkler” anlamına geliyor; yani hem müzikte hem de toplumsal anlamda çokseslilikle, tüm renklerin bir arada var olduğu bir oluşum. 

Chromos’un her yaştan her düşünceden, her birikimden, her yaştan “gençler” korosu ve muhteşem şefleri Başak Doğan, geceyi akapella müzikle o mekâna, o ışıklara, dünden yarınlara kurulan köprülere, yaşamakta olduğumuz tüm şiddete karşı öyle bir aydınlık yaydılar ki anlatılması çok zor!