Yunanistan Avrupa’yı da ateşe attı

Yunanlılar dün bankaların ve borsaların kapalı olduğu, ATM’lerin çalışmadığı bir güne uyandı. Her şeye rağmen para çekme umuduyla sabahın erken saatlerinde banka önlerine koşanlar büyük üzüntü yaşarken, ülkenin geleceğiyle ilgili söylenti ve komplo teorileri havada uçuşuyor. Bankaları 6 Temmuz’a kadar kapatma kararı alan ve sermaye kontrolleri uygulamaya başlayan Yunanistan’ın Avro bölgesinden çıkma ihtimali artık gerçekçi bir beklenti olarak görülüyor.

Yunanistan’ın Uluslararası Para Fonu’na (IMF) 1.6 milyar Avro’luk borcunu ödemesi için 24 saatten az süresi kaldı. Reuters’a konuşan bir hükümet yetkilisi, Yunanistan’ın bugün vadesi gelen 1.6 milyar euroluk (1.7 milyar dolar) IMF taksitini ödemeyeceğini açıkladı. Atina, temerrüte düşerse, belki de Avro bölgesinden çıkmasına neden olacak olaylar dizisini başlatmış olacak. Bu da piyasalardaki tedirginliği artırıyor. Yunanistan krizinin etkilerinin mali açıdan zayıf Avro bölgesi ülkelerine sıçrayacağı endişeleri yatırımcılar arasında yayılıyor.

En kötü gün

Avrupa borsaları Yunanistan krizinden dolayı 2011’den bu yana en kötü gününü yaşadı. Avrupa bankalarının hisseleri piyasaların açılmasıyla birlikte keskin şekilde geriledi. İspanya, Fransa ve Almanya’nın büyük bankalarının hisseleri yüzde 6’nın üzerinde geriledi. Portekiz borsası yüzde 5, Almanya ve Fransa yüzde 4, FTSEurofirst 300 endeksi yüzde 3 civarı geriledi. EuroSTOXX 50 endeksi de yüzde 4 ile 2011’den bu yana en büyük günlük kaybını gerçekleştirdi. Yunanistan’da borsa kapalı olsa da ABD’de işlem gören Yunan hisseleri sert geriledi. Atina borsasındaki başlıca hisseleri izleyen Global X FTSE Yunanistan borsa yatırım fonu açılış öncesi işlemlerde yüzde 14’e yakın düşerken, National Bank of Greece’in depo sertifikaları yüzde 30’a yakın geriledi. Borsa İstanbul da yüzde 2.14 düştü. Dolar/TL Asya piyasasında 2.7131’e kadar yükselirken Türkiye’de de 2.70’in üzerinde açıldı. Serbest piyasada dolar 2.6890 TL’den kapandı. Avro/dolar ise gün içinde 1.0968’e kadar indi.

Avrupalı kreditörlerle müzakerelerde iplerin kopmasıyla Atina’nın kısa vadede yeni yardım alması mümkün görülmüyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB) da önceki gün Yunan bankalarına desteği arttırmama kararı aldı.

Yunanlılar, Avrupalı kreditörlerin son reform karşılığı yardım paketini 5 Temmuz’da oylayacak. Bankaların ATM’leri ise bugün çalışmaya başlayacak ancak en fazla günde 60 Avro çekmek mümkün olacak.

Juncker’le görüştü

Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras dün Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ile bir telefon görüşmesi yaparak, destek talebini yinelerken, Juncker ise, Yunanlıların referandumda Avrupalı kreditörlerin önerisini reddetmeleri halinde Avrupa Birliği’ne “Hayır” demiş olacaklarını söyledi. Juncker, Atina’nın müzakerelerdeki tutumu konusunda da “İhanete uğramış hissediyorum” dedi.

‘Hayır’ çıkarsa bankalar kamuya devredilebilir

Akyatırım Uluslararası Piyasalar Müdürü Gökhan Şen, Yunanistan’da 6 Temmuz’a kadar sürecek banka tatili ile ilgili şunları söyledi: Bankalar geçen hafta yüzde 15-50 arasında ralli yaptıkları için piyasanın pozitif bir senaryoyu fiyatladığını ancak şimdi başka bir tablo ile karşı karşıya olduğumuzu görmek gerekiyor. Bu yüzden borsaların da açılmayacak olması garip fiyatlamaları engellemek bakımından elzem bir gelişme. Sermaye kontrolleri de hesaba katılınca karar daha da anlaşılır hale geliyor.

Bankaların, iki ana fonlama kaynağı var. Mevduat tabanı ve ECB’nin ELA (acil likidite desteği) programı. Yıl başından bu yana mevduatlarda 40 milyar Avro’nun üzerinde erime olması sebebiyle bankalar 89 milyar Avro’ya yakın olan ELA’ya güveniyorlar. Sistemde kalan mevduat büyüklüğü ise 120 milyar Avro olarak tahmin ediliyor. ECB’nin fonlamayı burada dondurması sebebiyle bankalar da yeni risk alamayacaklar ancak zaten sermaye kontrolleri (günlük 60 Avro para çekme limiti vs.) geldiği için şimdilik bir likidite sıkışması beklememeli.

Sermaye yetersiz

Ödeyebilme kabiliyeti kısmına geçersek, bankaların sermaye yeterlilik rasyolarının (SYR) da oldukça yetersiz olduklarını görüyoruz. Dört büyük bankanın 2015 birinci çeyrek sonuçlarına göre SYR sırasıyla Alpha yüzde 8.3, Piraeus yüzde 6.6, NBG yüzde 5.8 ve Eurobank yüzde 4.9’da.

Referandumda bir hayır oyu çıkması ile beraber bankaların kamuya geçme riski artacaktır. Ancak baz senaryomuz olan evet oyu ile beraber sistemin zaman içinde normale dönmesi beklenebilir.

Türkiye’yi etkilemez

Yunan bankalarının 1 hafta kapalı kalmasının Türkiye’deki bankaları ve şirketleri çok fazla etkilemeyeceğini belirten Şen, “Ödemeler biraz aksayabilir ama Yunanistan ile ticaretimiz oldukça düşük büyük bir etki beklemem” dedi.

En çok zarar edecek ülkeler

Uluslararası yatırım bankası Barclays Capital, Yunanistan’ın Avro’dan çıkması durumunda hangi ülkelerin en çok etkileneceğini değerlendirdi.

Krizin etkilerini, ülkelerin kurtarma fonuna destekleri, ellerindeki Yunanistan tahvilleri, türev piyasasındaki faaliyetleri gözönüne alınarak hesaplandı. En çok zarar görecek ülkeler şöyle:

Almanya: Krizin Almanya’ya maliyeti 91.6 milyar Avro olacak. Bu, ülke milli gelirinin yüzde 3.3’üne denk.

Fransa: Ülke, milli gelirinin yüzde 3.3’ü olan 70.1 milyar Avro zarar edecek.

İtalya: 61.2 milyar Avro zarar öngörülüyor. Bu da milli gelirin yüzde 3.8’i demek.

Slovakya: Milli gelirinin yüzde 4.2’si kadar zarar edecek.

Estonya: Milli gelirinin yüzde 4.3’üne denk bir zararla karşılaşacak.

Malta: Milli gelirinin yüzde 5.3’ünü kaybedecek.

Turistlere uyarı

Almanya, Hollanda, İngiltere, Finlandiya ve Belçika, Yunanistan’da tatil yapmayı planlayan vatandaşlarını nakit sıkıntısı konusunda uyardı. Ülkeye gideceklerin bankamatiklerde para bulunmaması riskine karşı yanlarında nakit bulundurmaları önerildi.