Büyük İskender’in bir av sonrasında Kadifekale’de (Pagos) dinlenirken gördüğü rüyayla MÖ 4. yüzyılda kurdurduğu Agora antik kentinin etrafında doğan Basmane, farklı etnik ve dini grupları ağırlamaya devam ediyor. Verimli arazileri, İpek ve Kral yolarının bitiş noktası, tarihi Kemeraltı Çarşısı’na ve limana açılan kapı olması nedeniyle tarih boyunca işgallere uğrayan semt aynı zamanda Türk, Rum, Ermeni, Yahudi ve Afro-Türklere yüzyıllardır ev sahipliği yapıyor. Yan yana kurulan mahallelerde kortejolar, Rum evleri, konaklar, sinegoglar, kiliseler ve camileriyle yüzyıllarca beraber yaşayanlar kendi kültürlerini de yarattı.
İzmirli gazeteciler, KABUK İletişim Ağı Derneği ile birlikte, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kentsel Adalet ve Eşitlik Şube Müdürlüğü’nün ODAK İzmir Projesi kapsamında hazırladığı Bir Arada Yaşam Rotası’na katıldı.
GÖÇ ALIN YAZISI OLMUŞ
Tarih boyunca farklı grupların bir arada yaşamasının en güzel örneklerini sergilediği Basmane, yüzyıllar boyunca depremler, yangınlar ve salgın hastalıklarla da mücadele etti. Buna rağmen her olaydan sonra geri doğan ve kent belleğini hiç kaybetmeyen semt, her dönem değişen göç dalgalarının “bekleme odası” oldu. Antik dönemden günümüze kadar birçok farklı coğrafyadan hem iç hem de dış göç alan ve almaya devam eden Basmane, İspanya’da engizisyondan kaçan Yahudileri 500 yıl ağırladı. 1866 yılında Basmane Garı’nın yapılmasıyla semtin kaderi yeniden yazılırken semt, geçici bir şehre giriş yeri olarak şekillendi. Bölgede yoğun olarak yaşayan Ermeniler ve Rumlar 1920’lerde zorunlu göçe tabi tutuldu. Bugün de daha iyi bir hayat arayışı ile Afrika’dan Afganistan’a uzanan bir coğrafyadan gelen göçmenler ve ülkenin farklı şehirlerinden umutla gelenler hayata Basmane’de tutunmaya çalışıyorlar. Başkalarının burun kıvırdığı camı kırık, çatısı akan, rutubet kokulu pis evler göçmenlerin bir sonraki durakları için basamak olmaya devam ediyor.
ZENGİNLİKLER KAYBOLUYOR
Yoğun göç dalgasıyla birlikte, düşük gelirli grupların yoğun olarak yaşadığı bir bölge haline gelen ve suç oranının arttığı Basmane’nin fiziksel dokusu da bozuldu. Suç oranının yüksek olması nedeniyle göz ardı edilen tarih kokan sokakları zenginliğini de giderek kaybediyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, bölgenin tarihi ve kültürel yapısını gün yüzüne çıkarmak için birçok projeye imza atarken Başkan Cemil Tugay da misafirlerini Basmane’deki tarihi Ay Yıldızlı Konak’ta ağırlamaya başladı. Semtin illegalle değil de zenginlikleriyle tanınması için de birçok yapının restore çalışmalarına başlandı.
Kumrulu Mescit
