Ticaret Bakanlığının kamuoyu görüşüne açtığı Hal Kanunu taslağı, sebze ve meyvede üreticitüketici arasındaki fiyat farkını azaltmayı hedefliyor. Tasarıyla aracı maliyetler düşürülecek, marketlere üreticiden doğrudan alım zorunluluğu getirilecek. Üretici örgütlerine kira, arsa, depolama ve nakliye desteği sağlanacak. Büyük marketler, sebze ve meyve satışlarının belirli bir oranını doğrudan üretici ya da üretici örgütlerinden almak zorunda olacak. Fakat 2018’den beri çıkması beklenen yasa ile ilgili henüz bir gelişme yok.
Prof. Dr. Tayfun Özkaya
‘REKABET YOK’
Tarım ekonomisi uzmanı Prof. Dr. Tayfun Özkaya, taslağın tek başına sebze ve meyve piyasasındaki sorunları çözmeyeceğini vurgulayarak “Sadece yasa değişikliği ile fiyatların düşeceğini veya çiftçinin eline geçen paranın artacağını düşünmek hayal olur” dedi. Üreticiden doğrudan alım zorunluluğu ve üretici örgütlerine kira kolaylığı gibi maddelerin mevcut durumda sonuç vermediğini belirten Özkaya, “Üretici örgütleri zayıf, aracılar ve alıcılar çok güçlü. Bu maddeler üreticinin fiyatını artırmayacak, tüketiciye de yansıması olmayacak” dedi. Taslağın Ticaret Bakanlığı’na haller üzerinde geniş yetki tanıdığını belirten Özkaya, bunun belediyelerin işlerini yavaşlatabileceğini ve bürokratların yerel yönetimleri bloke etmesine yol açabileceğini kaydetti. Özkaya,“Rekabet yok, kooperatifler yetersiz, soğuk hava depoları yok. Bu koşullarda yasa tek başına çözüm getiremez” dedi.
Ali Bülent Erdem
‘ÜRETİCİ KAZANAMIYOR’
Üreticilerin yüksek girdi maliyetleri ve hasat dönemlerinde yoğunlaşan ithalat nedeniyle kazanamadığını vurgulayan Çiftçi-Sen Genel Başkanı Ali Bülent Erdem, “Çiftçi toprağını terk etmek zorunda kalıyor. Birçoğu iki yıl üst üste ekemediği toprağını artık kiraya veriyor. Üretici kazanamıyor, tüketici ucuz gıdaya ulaşamıyor. Sorunun hal yasasıyla çözüleceğini söylüyorlar ama yeni yasa çıktığında bugünü bile ararız. Yerel yönetimlerin denetleme imkânı daha fazlaydı. Bu düzenleme, belediyelerin gelirlerini kesmeye yönelik siyasi bir hamle. Hallerin bakanlığa geçmesi bu ticari yapıyı daha da derinleştirecek. Sözleşmeli üretim yapıyorsanız hallere girmenize gerek yok. Ürününüzü kendiniz pazarlayabilirsiniz. Bu da daha çok üreticinin şirketlere bağlanması demek. Yeni hal yasası, hallerin şirketlerin kontrolüne geçmesinin önünü açıyor” dedi.
