Göz bebeklerine dikkat!

İnsanların yuvarlak göz bebeklerinin aksine kedilerin dikey yarık şeklinde göz bebekleri vardır. Gelin, hayvanlar alemini göz bebek tiplerine göre inceleyelim. Science advances adlı bilim dergisinde yayınlanan bir makaleye göre dikey yarık göz bebekleri gece avlanan hayvanlar arasında yaygın olarak görülüyor. Bu göz bebeği yapısı kedilerin pusu kurup avlarına sıçramadan önce mesafeyi ve hızı bir mühendis gibi ölçüp biçmelerine olanak veriyor. Dikey yarık göz bebekleriyle kediler, odaklandıkları noktanın önündeki ve arkasındaki objeleri bulanıklaştırarak hedefe daha iyi odaklanıyorlar. Bu göz bebeklerinin bir diğer avantajı ise ışığın kontrolü. Kedilerin gözleri geceleri 135 kata kadar genişleyerek loş ışıkta görüş imkanı sağlarken, gündüzleri iyice daralarak gözün kamaşmasını engeller. Fakat tüm kedigillerin göz bebekleri dikey yarık şeklinde değil; kedigillerin boyutları büyüdükçe göz bebekleri yuvarlak olabiliyor.

Kedilerin aksine, koyunlarda, keçilerde ve atlarda yatay dikdörtgen şeklinde göz bebeklerine rastlanır. Teoriye göre bu göz bebekleri bu hayvanların uzaktan yaklaşan avcıları fark etmelerini sağlıyor. Aynı zamanda avcılardan kaçarken araziyi hızlıca gözden geçirip kaçış rotaları yaratmalarında da işe yarıyorlar. Panoramik bir görüntü kalitesi sağlayan bu göz bebekleri sayesinde adeta bir radar tüm çevrelerini tarayabiliyorlar. 

Peki ya yuvarlak göz bebekleri? Uzun boylu ve gündüzleri aktif olan hayvanlarda sıklıkla görülür. Bu kümenin içinde insanların da dahil olduğu primatlar, büyük kedigiller (aslan ve kaplan gibi) ve köpekler mevcut.
Elbette göz bebeği şekilleri bu örneklerle sınırlı değil. Mürekkep balıklarının W, kurbağaların yatay yarık, ahtapotların kenarları yuvarlak dikdörtgen ve vatozların ise yarım ay şeklindedir. 
Sonuç olarak hayvanlar aleminin göz bebeklerini belirleyen birkaç ana etmen var: hayvanların boyutu, meslek grupları (avcı veya av olmaları) ve yaşadıkları habitat. Umarım bu yazıyı okuduktan sonra hayvanların gözlerine farklı bir çerçeveden bakacaksınız. 

İlgili makaleye buradan ulaşabilirsiniz: https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.1500391