Ukrayna ve ABD, haftalar süren müzakerelerin ardından Rusya ile savaşı sona erdirmeyi amaçlayan revize edilmiş bir barış planı hazırladı.
Daha önce 28 maddeden oluşan ve Kiev’i fiilen teslimiyete zorladığı eleştirilen taslak, 20 maddelik yeni bir metne dönüştürüldü.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, planı gazetecilere tanıtırken, belgelerin tamamlanmasında “önemli ilerleme” kaydedildiğini söyledi.
ABD’nin, 20 maddelik barış planını bugün Rusya’ya iletmesi bekleniyor. Metnin kabul edilmesi halinde anlaşmanın Ukrayna, ABD, Avrupa ülkeleri ve Rusya liderleri tarafından imzalanması öngörülüyor. Avrupa adına hangi liderlerin imza atacağı ise henüz netleşmiş değil.
Ateşkesin, anlaşmanın imzalanmasının hemen ardından yürürlüğe girmesi planlanıyor. Anlaşmanın hukuki geçerlilik kazanması için Ukrayna Parlamentosu’nun onayı veya 60 gün içinde yapılabilecek bir referandumla halk desteği gerekiyor.
GÜVENLİK GARANTİLERİ VE AB ÜYELİĞİ
Yeni taslakta Ukrayna’ya ABD, NATO ve Avrupa ülkeleri tarafından “5. madde benzeri” güvenlik garantileri verilmesi öngörülüyor.
Buna göre Rusya’nın yeniden saldırması halinde askeri karşılık ve yaptırımlar otomatik olarak devreye girecek.
Plan ayrıca Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne belirli bir tarihte üye olmasını ve kısa vadede Avrupa pazarına ayrıcalıklı erişim elde etmesini içeriyor.
Zelenski, AB üyeliği için 2027 veya 2028 tarihinin hedeflenebileceğini söyledi.
EKONOMİ VE YENİDEN İNŞA PAKETİ
Taslakta Ukrayna için kapsamlı bir ekonomik toparlanma ve kalkınma paketi de yer alıyor. Buna göre:
- Teknoloji, veri merkezleri ve yapay zekâ gibi alanlar için yatırım fonları kurulacak
- ABD ve Amerikan şirketleri, Ukrayna’nın doğal gaz altyapısının yeniden inşasında rol alacak
- Savaşta yıkılan bölgelerin yeniden inşası öncelik olacak
- Dünya Bankası özel bir finansman paketi sunacak
Hedef, savaşın yol açtığı 800 milyar dolarlık zararın telafi edilmesi.
ZAPORİJYA VE DONBAS
Ukrayna ile ABD arasında iki kritik konuda uzlaşma sağlanamadı:
- Rus işgali altındaki Zaporijya Nükleer Santrali’nin kontrolü
- Donbas bölgesinin geleceği
Washington, santralin Ukrayna–Rusya–ABD ortak yönetiminde işletilmesini önerirken, Kiev Rusya’nın bu süreçte yer almasına karşı çıkıyor.
Zelenski, santral ve çevresinin mutlaka askerden arındırılması gerektiğini vurguladı.
Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson’da ise mevcut askeri hatların fiili cephe hattı olarak tanınması öngörülüyor.
Bölgede uluslararası güçlerin konuşlandırılması ve olası “serbest ekonomik bölgeler” kurulması da seçenekler arasında.
NATO ÜYELİĞİ METİNDE YOK
Zelenski, yeni metnin Ukrayna’nın NATO üyeliğinden resmen vazgeçmesini öngörmediğini özellikle vurguladı.
Önceki taslakta yer alan ve Ukrayna Anayasası’nda NATO’dan vazgeçilmesini şart koşan madde metinden çıkarıldı.
“NATO’nun Ukrayna’yı kabul edip etmeyeceğine NATO karar verir. Biz bu tercihten vazgeçmedik” diyen Zelenski, bu konuda geri adım atılmadığını söyledi.
SEÇİM ŞARTI VE BARIŞ KONSEYİ
Taslağa göre Ukrayna, anlaşmanın imzalanmasının ardından en kısa sürede başkanlık seçimlerine gidecek.
Ayrıca anlaşmanın uygulanması, ABD Başkanı Donald Trump’ın başkanlığında kurulacak bir Barış Konseyi tarafından denetlenecek. İhlaller yeni yaptırımlara yol açacak.
Zelenski, planın Moskova’ya iletildiğini ve bugün Rusya’dan resmi yanıt beklendiğini belirterek, “Rusların tepkisini Amerikalılarla konuştuktan sonra göreceğiz” dedi.
