Dünyadaki e-scooter düzenlemeleri neler?

"Çevre dostu ulaşım aracı" anlayışıyla kullanıma sunulan e-scooterlar, ulaşımın yeni gözdelerinden biri.

Özellikle trafik yoğunluğunun yaşandığı büyük şehirlerde daha çok bulunan bu araçlar daha çok yolculuk süresini azaltması ve trafik tıkanıklığının önüne geçmesi nedeniyle tercih ediliyor.

Ancak son günlerde artan kazalar scooter ölümlerini ve yaralanmalarını yeniden gündeme getirdi.Dünyanın birçok yerinde, özellikle pandemiyle birlikte yaygınlaşan e-scooterlerin yasal durumu ve bağlı olduğu kurallar Türkiye'de de dünyada da konuşuluyor.

ALMANYA

Duvar'dan Günsu Durak'ın aktardığına göre, Almanya e-scooter marketinde dünyada 2’nci sırada. Aynı zamanda Almanya’da yapılan bir araştırmaya göre e-scooterin 16 yaş ve üzeri için düzenli kullanımı yüzde 15. Bu dilim içinde yüzde 45’in kendi scooteri var, yüzde 55’i ise kiralıyor. Bu sebeple e-scooterin güvenli kullanımı için belirli düzenlemeler yapıldı. Ancak düzenlemelere dair kafa karışıklığı devam etmesine rağmen bu düzenlemeler haberlere konu oluyor ve şu sorulara yanıt veriyor:

Kim sürebilir?

Almanya’da e-scooteri 14 yaşın üzerindeki herkes kullanabilir. Aracı kullanmak için ehliyet gerekliliği bulunmuyor. Ancak motorcular için geçerli olan birçok kural e-scooter kullanıcıları için de geçerli sayılıyor. Örneğin, ehliyet sahiplerine yanlış kullanımları durumunda ehliyetlerine işlenen puan cezası verilebiliyor veya sürüş yasağı getirilebiliyor.

E-scooteri ancak 1 kişi sürebiliyor. 2 kişi sürerken yakalanırsanız, 10 Euroluk bir para cezası var. Para cezası sadece bununla da sınırlı değil. İki e-scooter yan yana sürerken yakalanırsa 15 Euro ve 30 Euro arasında değişen para cezaları veriliyor. Bu sebeple tek şerit halinde gitmek bir zorunluluk.

Nerede sürebilir?

E-scooterin nerede sürülebileceği tartışmaları, Almanya’daki bisiklet yollarının varlığı sebebiyle çok daha kolay çözüme ulaşmış gibi duruyor. E-scooterler esasen bisiklet yollarında ve şeritlerinde kullanılabilir. Bu şeritler yoksa, mümkün olduğu kadar sağdan gitmek ve otobüs şeritlerine girmemek şartıyla yollarda da kullanabiliyorsunuz. Otoyolda ve kaldırımda sürmek ise kesinlikle yasak.

Nereye park edilebilir?

E-scooterler yol kenarına park edilebilir. Ayrıca, onlar için tasarlanmış ve park alanı olan kaldırımlara veya yaya yoluna da park edilebilir.

Trafik ışığı kuralları neler?

E-scooter sürücüsü, diğer araç sürücüleri gibi trafik ışıklarına uymak zorunda. Kırmızı ışıkta geçmenin cezası 60 ile 180 Euro arasında değişiyor. Ancak, bisikletliler için bir trafik ışığı varsa e-scooter sürücüsü bunu takip edebiliyor.

Alkollü kullanım limiti var mı?

Belirli limit aşımlarına uygulanan cezalar olmakla birlikte limit, motorlar için uygulanan limit ile aynı. 21 yaş altındaki sürücüler için belirlenen alkol miktarı limiti 0.0’ı aşmamalı. Diğer anlamıyla, bu sürücüler e-scooter kullanırken alkol tüketmemiş olmak zorunda.

E-scooter sahipleri için kurallar neler?

E-scooter sahipleri için ise farklı zorunluluklar var. Araç sahiplerinin mesuliyet sigortası yaptırması zorunlu. Bununla birlikte plaka benzeri özel bir etiket yapıştırmak da zorunlu. Trafiğe çıkarken 2 adet bağımsız çalışan fren ve ışığa sahip olduklarından emin olmalılar.

Genel kurallar

Scooter sürerken, cep telefonu kullanmak yasak ve sürücüler telefon kullanırken yakalanırlarsa 100 Euro gibi bir para cezası var; ve ehliyet sahiplerinin ehliyetine ise 1 ceza puanı ekleniyor.

Kask zorunlu değil ancak kullanımı tavsiye ediliyor.

İNGİLTERE

Birleşik Krallık’ta e-scooter ile ilgili yasal düzenlemeler için uzun zamandır çalışma yapılıyor. Bu çalışmalar, Birleşik Krallık genelinde veri toplama ve hükümeti karar verme sürecinde bilgilendirme çalışmalarıyla destekleniyor. Ancak kurallar, e-scooter sahipliği ve kiralama üzerinden değişiklikler gösterebiliyor.

Kiralık e-scooterler için: 30’dan fazla bölgede deneme sahaları belirlendi ve bu denemeler Kasım 2022 tarihine kadar uzatıldı. Ekim 2021’deki hükümetin açıkladığı verilere göre, hükümetin belirlediği deneme sahalarında 22 bin 644 kiralık e-scooter vardı.

Bu deneme sahalarında elde edilecek verilere göre değerlendirme için izleme-değerlendirme programı oluşturuldu. Bu çalışmalar, aracın kullanılabilirliği, kullanıcı demografisi, deneme sahasındaki kazalar ve yaralanmalar hakkında veri toplamak üzere yapılıyor.

27 Nisan 2022’deki hükümet açıklamasına göre, e-scooter kullanımına ilişkin yasa çıkarma planlanıyor. Bu sebeplerle, 25 Ekim 2022’de güncellenen rehbere göre kurallar şu şekilde anlatılıyor:

Sürücü belgesi

E-scooter kullanmak için Q kategorisinde ehliyete sahip olmanız gerekiyor. AM, A veya B kategorileri için tam veya geçici Birleşik Krallık ehliyeti, Q kategorisi için olan benzer bir yetkiyi içeriyor. Doğru lisans kullanmamanın olası para cezası ve ehliyete ceza puanı var.

Yurtdışı geçici ehliyetiniz, öğrenci izniniz veya eşdeğeri varsa e-scooter kullanamıyorsunuz.

Metropolitan polis biriminin web sitesindeki bilgilendirmeye göre, e-scooter kiralamak için en az 16 yaşında olmanız gerekiyor. Kiralarken bir hesap oluşturmanız da diğer zorunluluklar arasında.

Sigorta

E-scooterlerin motor sigortası olmak zorunda ancak bu, e-scooter kiralama operatörü tarafından sağlanmalı. Bununla ilgili sizin bir ayarlama yapmanıza gerek yok.

Kask ve kıyafet

Bisiklet kaskı giyebilirsiniz. Kask öneriliyor ancak yasal bir zorunluluğu yok. Yetkililer, “Kaskın boyutuna dikkat edin ve güvenli şekilde taktığınıza emin olun” bilgilendirmesi yapıyor. Diğer öneri ise açık renk kıyafet veya floresan giysiler giymekle ilgili.

E-scooter sürülen yerler

Hükümet yasal düzenleme çalışması yaparken, engelliler adına kampanya yürütenlerden de görüş aldı. Kampanya yürütenler e-scooter kullanımındaki artışın engelli yayalar için oluşturabileceği zorlukların altını çiziyor. Düzenlemede bu görüşlere önem verildiği ifade ediliyor.

E-scooterin kaldırımda kullanımı yasak. Kaldırımda sürmenin olası 300 Sterlin para cezası var. Yolda (otoyollar hariç) ve bisiklet şeritlerinde deneme amaçlı olan e-scooterler kullanılabiliyor.

Bisiklet sembolünün olduğu trafik işaretleri, e-scooterleri yasaklayan başka bir işaret olmadığı sürece e-scooterler için de geçerli

Plaka ve araç tüketim vergisi

Kiralık e-scooterlerin kaydedilmesi ve plakalarının gösterilmesi veya araç tüketim vergisinin ödenmesi gerekmiyor.

Genel Kurallar

E-scooter, deneme çalışmasının yapıldığı yerel bölgede kullanılabilir. Araca 1 kişi binebilir. Hız limiti ise en fazla 15.5 mph.

E-scooter kullanırken cep telefonu kullanamazsınız. Yakalanmanız durumunda, para cezası var ve ehliyete ceza puanı ekleniyor.

Taşıdığınız çantaların çevrenize ve size tehlike oluşturmadığından emin olmanız gerekiyor.

Dikkatsiz ve tehlikeli sürüş suçları e-scooter kullanıcıları için de geçerli. Örneğin, alkollü veya uyuşturucu madde etkisinde kullanırken yakalanırsanız, alkollü veya uyuşturucu madde kullanma yasaları kapsamında yargılanabilirsiniz. Mahkeme tarafından para cezasına, araç kullanım yasağına veya olası hapis cezasına çarptırılabilirsiniz.

İTALYA

The Guardian 25 Haziran 2022 tarihinde, “Roma, Vahşi Batı e-scooter olaylarını engellemek için yeni kurallar koyacak” başlıklı bir haber yayınladı. Haberde yer alan verilere göre, Roma’da 7 lisanslı şirketin sağladığı 14 bin 500 e-scooter var. İtalya’da e-scooterlerin karıştığı olaylarda ise son 2 yılda 17 kişi öldü.

Bu sebepten e-scooterler uzun süredir, Roma’daki yetkililerin de gündeminde. Yeni bir yönetmelik çalışması yapıldı. Yeni yönetmelik 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecek. Peki bu düzenlemeler neler içerecek? Cevaplar şöyle:

Operatör sayısı

Düzenleme, operatör (lisanslı şirket) sayısının 7’den 3’e düşürülmesini içeriyor. Bu sebeple Roma şehir yönetimi 3 e-scooter şirketi seçmek için ihale yayınladı. Her şirket en az 2 bin 500 en fazla 3 bin araç çalıştırma hakkına sahip olacak. Bununla birlikte e-scooter sayısı 14 bin 500’den 9 bine düşecek. Şehir merkezinde en fazla 3 bin scooter olacak ve diğerleri ülkenin diğer bölgelerine dağıtılacak.

26 Ağustos 2022 tarihli başka bir habere göre, Roma belediyesi ulaşım yetkilileri yeni şartların ihlal edilmesi durumunda kiralama şirketlerine de ceza vereceğini ifade etti.

Donanım

Düzenlemeye göre her bir scooterin çelik kayıt plakası olmalı ve araca elektronik kimlik tanımlama için QR kod eklenmeli. Bununla birlikte, kullanıcılara da araca kimlik kartı kullanarak kaydolma gerekliliği geliyor.

Hız sınırı

Hız sınırı 25 km/s’ten (15 mph) yollarda 20 km’ye ve yaya yollarında 6 km’ye düşecek.

Yaş sınırı

E-scooterleri 18 yaş ve üzeri kiralayabilir

Park yeri

Roma’daki mahalle sakinlerinin şikayetlerinin bir bölümü “e-scooterin park yeri sorunu” üzerine. Mahalle sakinleri, gelişigüzel kaldırımlara atılan e-scooterlerin, bebek arabaları ve tekerlekli sandalyelerinin erişimini engellediğini ifade ediyor. Bu sebeple, yeni yönetmelikle birlikte park yeri kısıtlamaları gelecek ve park yeri olarak kullanılamayacak alanlar belirlenecek.

ABD

ABD, e-scooter marketinde dünyada 1. sırada. Bu rekabete uygun düzenlemeler ABD’de uzun zamandır yapılıyor. Ancak her eyalet e-scooter kullanımına ve trafik kurallarına dair farklı kanunlara sahip. Bu düzenlemelere genel olarak bakmamız gerekirse, şu şekilde ifade ediliyor:

Yaş sınırı

Birçok eyalette e-scooter kullanma yaşı 16 ve üzeri. Ancak eyalete bağlı değişiklikleri burada da görüyoruz. Örneğin, Virginia’da bu yaş sınırı 14’e kadar düşerken, Utah’ta 15 yaş ve üzeri e-scooter kullanabiliyor.

Kayıt/ Ruhsat

Motorlu bisikletler ve motosikletler için kayıt zorunluyken, e-scooterler şu an bundan muaf olabiliyor. Eyaletlerin çoğunda motorlu bisikletler ve motosikletler için DMV kaydı gerekliyken, e- scooterler için bu eyalete bağlı farklılık gösteriyor. Bazı eyaletler, özel scooterler için lisans isteyebiliyor.

Hız sınırı

Bu kural da eyaletlere bağlı değişkenlik gösterebiliyor. Ancak en tipik hız limiti en fazla 20 mph diyebiliriz.

Kask kullanımı

Motorlu bisikletlerle ilgili yasal düzenlemelere sahip birçok eyalet, bu yasaları e-scooterler için de uyguluyor ve bütün eyaletler sürücülerden sorumluluk sahibi kararlar almalarını ve her zaman kask takmalarını bekliyor.

Yollar ve kaldırımlar

ABD’deki bazı eyaletler kaldırımda e-scooter kullanmayı yasaklıyor. Ancak bazı eyaletlerde kaldırımda kullanabiliyorlar. Kaldırımda e-scooterin serbest olduğu eyaletler: Montana, New York, North Dakota, Kansas, Tennessee, Nebraska, Connecticut ve Oklahoma.

Ancak e-scooterler her zaman yollarda kullanılamıyor. Buna örnek, Pensilvanya ve Delaware’de e-scooter kamu yollarında kullanılamıyor. Diğer eyaletlerde ise yollarda kullanım, hız limitine uyup uymamalarına bağlı. New York’ta maksimum hız sınırı 20 mil. Bu sebeple, hız sınırının en az 30 mil olduğu yollarda sürmemeleri gerektiği ifade ediliyor.