İran'daki göçebe Türk topluluğu Kaşkaylar çeşitli baskılarla yerleşik hayata zorlanıyor

Kaşkay Türkleri genel olarakİran'ın; Fars, Kohgiluye ve Buyer Ahmed, İsfahan, Çeharmahal-Bahtiyari ve Buşehr eyaletlerindeki yaylalarda yaşıyor. Geçimlerini ağırlıklı olarak hayvancılık ve dokumadan sağlıyor.

İran yönetiminin zaman içerisinde Kaşkay Türklerini şehirlere yayma ve Türk kültüründen ayırma çabaları tam olarak sonuçsuz kaldı. Ülkedeki Kaşkay Türklerinin nüfusu resmi olmayan araştırmalara göre 2 milyonu aşıyor. Birçoğu kentlerde yaşamasına rağmen nüfusun halen yüzde 10'u göçebelik kültürünü sürdürüyor.

İran'ın güneyinde Şiraz kentinin yaylalarında göçebe bir hayat yaşayan Kaşkay Türkleri, mart ve ekim aylarında olmak üzere yılda iki kez göç ediyor. Yazın Şiraz'ın yaylalarında yaşayan Kaşkay Türkleri, kışı da Basra Körfezi kıyısındaki ovalarda geçiriyor.

Türklerin Oğuz boyundan olan Kaşkaylar, Türk gelenek ve göreneklerini bugüne kadar en iyi şekilde muhafaza edebildi. Bazı dönemlerde İran'ın iç siyasetinde de söz sahibi olan Kaşkaylar, bu nedenle Tahran yönetimi için "potansiyel tehlike" olarak görüldü. Konar-göçer geleneğini sürdürmeleri sebebiyle asimile edilemeyen Kaşkaylar, son yıllarda artan çeşitli baskılarla yerleşik hayatı kabule zorlanıyor.

İran hukuk sistemine göre meralar ve orman arazileri devlete ait kabul edildiği için devrimden önce bölgedeki Kaşkay Türklerine verilen "Pervane Çera" adlı malikiyet belgeleri yeterli yasal belge olarak kabul edilmiyor. Bununla birlikte özellikle Fars ve İsfahan eyaleti çevresindeki meralar ve verimli araziler, yasal belgelere göre yüzlerce yıldır Kaşkaylara ait bulunsa da son yıllarda bu arazilerin ruhsatlarının Tarım Bakanlığına bağlı Doğal Kaynaklar ve Havza Yönetim Organizasyonu tarafından yenilenmemesi Kaşkayları mağdur etmiş durumda.

BARINAKLARI VE GÖÇEBE EVLERİ YIKILDI

Yerel kaynaklardan alınan bilgiye göre, Kaşkay Türklerinin İsfahan eyaletine bağlı Padena kırsalındaki barınakları ve göçebe evleri "izinsiz" olduğu bahanesiyle ramazan ayında Milli Kaynaklar Kurumunca yıkıldı. Konuyu gündeme getiren Semirom kenti Milletvekili Kaşkay Türkü Esger Selimi, 18 Nisan'da Mecliste yaptığı konuşmada, "Ramazan ayı boyunca Semirom kentinde Kaşkaylara ait barınakların ve göçebe evlerinin önceden haber dahi verilmeden yıkılmasına tanık olduk" dedi.

Söz konusu evlerin yıkılmasının göçebe Kaşkay Türklerinin yaşamını zorlaştırdığına dikkati çeken Selimi, "Göçebelerin barınma ihtiyacı doğum belgesi gibidir ve barınaksız yaşamları kabul edilemez" ifadelerini kullandı.

KAŞKAY TÜRKLERİNE TAŞLI VE SOPALI SALDIRI

Bunun ardından 28 Nisan'da Fars eyaletine bağlı Meymend ilçesindeki Emirsalar köyü yakınlarında göçebe Kaşkay Türkleri, kimliği belirlenemeyen bir grubun taşlı ve sopalı saldırısına hedef oldu. Saldırıda 19 yaşındaki Kaşkay Türkü Ali Haydari Tevelleli hayatını kaybetti. Bazı bölgelerde çeşitli baskılarla Kaşkay Türklerinin ata topraklarından çıkarılmaya çalışıldığını, bazı bölgelerde de göç yollarının engellendiğini söyledi.

"KAŞKAYLARIN GÖÇ YOLLARI KAPANMIŞ DURUMDA"

Şah döneminden başlayarak Kaşkay Türklerinin bulunduğu bölgelerde demografinin değişmeye başladığını aktaran Hazreti, "Özellikle Gençsaran kentinde Şah dönemindeki belgelere göre, yüzde 85 olan Kaşkay nüfusu şu anda yüzde 40'a kadar düşmüş durumda." dedi.

Hazreti, Kaşkay nüfusunun yoğun olduğu Firuzabad kenti çevresine de son yıllarda Fars kökenli vatandaşların yerleştirildiğini ifade etti.

Bölgedeki demografik yapının değiştirilmeye çalışıldığını söyleyen Hazreti, bunun yanı sıra Kaşkay Türklerini kültürlerinden koparmak için göç yollarının engellendiğine işaret ederek, "Bugün Firuzabad'ın etrafına Fars kökenli vatandaşların yerleştirilmesiyle Kaşkayların göç yolları kapanmış durumdadır" diye konuştu.