İran devletine yakın medya kuruluşları, Buşehr kentinde şiddetli patlamaların duyulduğunu aktardı. Fars Haber Ajansı, kentte iki ayrı noktanın hedef alındığını belirtti; ancak nükleer santralin vurulup vurulmadığına dair bilgi verilmedi.
Buşehr, İran’ın şu anda çalışan tek nükleer enerji santraline ev sahipliği yapıyor. Şehir, Basra Körfezi kıyısında yer alıyor ve bölgedeki birçok Körfez ülkesinin başkentlerine oldukça yakın konumda bulunuyor.
UAEA UYARMIŞTI
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Buşehr nükleer santraline doğrudan bir saldırının, yüzlerce kilometrelik alanda “çok yüksek düzeyde radyoaktif yayılmaya” yol açabileceği uyarısında bulunmuştu.
Öte yandan İran’ın merkezindeki Yezd kentinde, İsrail tarafından iki askerî alanın hedef alındığı açıklandı. Devlete bağlı Mehr Haber Ajansı’na göre, saldırılar İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (IRGC) ait tesisleri hedef aldı.
Son bir haftadır hem ABD hem de İsrail, İran’ın çeşitli nükleer ve askerî noktalarına yönelik kapsamlı hava saldırıları düzenliyor.
BUŞEHR NÜKLEER SANTRALİ
Buşehr Nükleer Santrali, İran’ın güneyinde, Tahran’a yaklaşık bin 200 kilometre mesafede, Buşehr kentinin 17 km güneydoğusunda, Haliyleh ve Bandargeh balıkçı köyleri arasında Basra Körfezi kıyısında yer almaktadır.
Santralin temeli 1975 yılında Alman firmaları tarafından atıldı. Ancak 1979’daki İran İslam Devrimi sonrası inşaat durduruldu. Ardından gelen İran-Irak Savaşı sırasında tesis tekrar tekrar bombalandı ve ağır hasar aldı.
1995 yılında İran, Rusya Atom Enerjisi Bakanlığı ile yeni bir anlaşma imzaladı. Ana yüklenici olarak Atomstroyexport belirlendi. Ancak hem teknik hem de finansal zorluklar, ayrıca Batı’dan gelen siyasi baskılar nedeniyle çalışmalar tekrar tekrar aksadı. 2007'de projeye bütçe artırımı sağlandı. İran, maliyet artışlarını karşılamayı taahhüt etti. Aynı yıl nükleer yakıt teslimatı başladı.
Santral, Eylül 2011’de ulusal elektrik şebekesine enerji vermeye başladı. Açılış törenine Rusya Enerji Bakanı Sergey Şmatko ve Rosatom Başkanı Sergey Kiriyenko da katıldı.
Buşehr, Ortadoğu'da kurulan ilk sivil amaçlı nükleer enerji santrali olma özelliğini taşıyor. Bölgedeki diğer ülkelerde daha önce yalnızca araştırma reaktörleri bulunuyordu (Irak: 2, İsrail: 2, Suriye: 1, İran: 3).
Ağustos 2013'te Rosatom, tesisin operasyonel kontrolünü İranlı yetkililere devretmek üzere anlaşma imzaladı. 23 Eylül 2013’te tam operasyonel kontrol İran’a geçti.
Kasım 2014’te İran ve Rusya, Buşehr sahasında iki yeni reaktör inşası için anlaşma imzaladı. Ayrıca başka bölgelerde kurulması planlanan altı reaktör için de opsiyon anlaşması yapıldı. Yeni reaktörlerin inşaatı Mart 2017’de başladı.
