Bütçe açığı bir önceki yıla göre yüzde 863 arttı: Vergi yetmedi

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dün açıkladığı merkezi yönetim bütçesi raporu, deprem ve seçim yılı olan 2023’te çok yüksek bütçe açığı oluştuğunu ortaya koydu. 

Buna göre Aralık 2023’te 2022’nin aynı ayına kıyasla gelir yüzde 117.4 artarak 549.9 milyar lira, gider yüzde 271.2 artarak 1 trilyon 392 milyar lira ve açık yüzde 589.4 artarak 842.5 milyar lira oldu. Yine aralık ayında vergi geliri yüzde 108.3 artarak 440.9 milyar lira, faiz gideri yüzde 132 artarak 42.3 milyar liraya çıktı. 2023’ün tümünde ise 2022’ye kıyasla gelir yüzde 86.1 artışla 5 trilyon 210 milyar lira, gider yüzde 123.8 artışla 6 trilyon 585 milyar lira ve açık yüzde 863.8 artışla 1 trilyon 375 milyar lira oldu. Ayrıca vergi geliri yüzde 91.2 artışla 4 trilyon 501 milyar lira, faiz gideri yüzde 117 artışla 674.6 milyar liraya ulaştı.

Detayla şöyle:

• KDV ilk sırada: Geçen yıl vergi gelirleri dağılımında ilk sırada yüzde 21.1 payla ithalde alınan KDV, ikinci sırada yüzde 20.6 ile ÖTV yer aldı. İthalden KDV geliri yüzde 64 artışla 949.5 milyar lira, ÖTV geliri yüzde 121.1 artışla 928.2 milyar lira, dahilden KDV geliri yüzde 188.6 artışla 505.5 milyar lira oldu. 
• ‘Örtülü’ katladı: Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımındaki, eski adı “örtülü ödenek” olan gizli hizmet giderleri geçen yılın tümünde 6.5 milyar TL’ye ulaştı. 2022’de 3.5 milyar TL’lik harcama yapılmıştı. 
• EÜAŞ ilk sırada: Görevlendirme giderleri olarak adlandırılan görev zararları için bütçede 535.7 milyar TL ödenek ayrılmıştı. Harcama 748.1 milyar TL oldu. Geçen yıl en fazla görevlendirme gideri 77.5 milyar TL ile Elektrik Üretim AŞ’de (EÜAŞ) gerçekleşti. İkinci sırada 74 milyar TL ile BOTAŞ yer aldı.
• Gizemli “transfer”: Geçen yıl sermaye transferleri için 631.4 milyar TL ödenek ayrılmıştı. Ancak gerçekleşme 1.1 trilyon TL oldu. Bütçede “sınıflandırmaya girmeyen diğer kurum, işletme ve hane halkına yapılan sermaye transferleri” kaleminden 800.6 milyar TL aktarılması dikkat çekti. Bunun da 622.4 milyar TL’si sadece Aralık 2023’te gerçekleşti.

ŞİMŞEK ÖVÜNDÜ UZMANLAR UYARDI

• Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek: “Açığın milli gelire oranı yüzde 6.4 olan OVP öngörüsünün 1 puan altında. Deprem harcaması hariç yüzde 1.7” dedi. Şimşek ayrıca yüksek gelir tahsilatına atıf yaptı.
• Prof. Dr. Fatih Özatay: Bütçe açığının nakit bütçe açığına oranı 2006’dan bu yana en çok 1.26 olmuştu. 2023’te ise 2.2’ye sıçradı. Çok yüksek aradaki fark. Neden? Faiz dışı bütçe açığı da rekor kırdı.
• Mustafa Sönmez: Hem irrasyoneldi, deyip yaptığını rasyonel diye etiketleyeceksin, hem AKP devrinin en büyük açığına güzelleme yapacaksın. Bu açık, ağır vergilere, KKM katakullilerine rağmen yaşandı. 

HALK, 60.5 MİLYAR LİRALIK CEZA ÖDEDİ

Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün yayımladığı detaylara göre geçen yıl toplam para cezası gelirleri yüzde 74.9 artarak 60.5 milyar lira oldu. 2023 ile ilgili bütçe tahmini ise 64 milyar liraydı.

Öte yandan sadece Aralık 2023’te, 2022’nin aynı ayına kıyasla toplam para cezası geliri yüzde 134.2 artışla 8.3 milyar liraya ulaştı. Bu kapsamda vergi cezası gelirleri yüzde 156.1 artışla 4.3 milyar lira, idari para cezası geliri yüzde 113.3 artışla 3.7 milyar lira, yargı para cezası geliri yüzde 128.4 artışla 208.4 milyon lira ve diğer para cezası gelirleri yüzde 123.4 artışla 125 milyon liraya yükseldi.