İktisatçı Mahfi Eğilmez, yatırım kararlarının bireylerin inisiyatifine geçmesiyle finansal özgürlüğün yaygınlaştığını, ancak bu sürecin aynı zamanda yeni tuzakları da beraberinde getirdiğini ifade etti. Eğilmez, “Yatırım kararlarının artık büyük ölçüde bireylerin inisiyatifine kalması, bilgi kirliliği ve dolandırıcılık vakalarının artmasına neden oluyor” uyarısında bulundu.
FİNANSAL ÖZGÜRLÜĞÜ İKİ BAŞLIKTA TANIMLADI
Eğilmez, finansal özgürlüğü iki başlık altında sınıflandırdı. İlki, “hiç çalışmadan yaşamayı sürdürecek gelire sahip olmak”, ikincisi ise “bireyin yatırımlarını özgürce yönlendirme hakkı.” Bu iki başlığın, birbirinden farklı dinamiklere dayandığını belirtti. İlk tanım, gelir elde etmeye; ikincisi ise geliri yönetmeye odaklandı.
YATIRIM ARAÇLARINA ULAŞIM KOLAYLAŞTI AMA DENGE BOZULDU
Sermaye hareketlerinin serbestleşmesi, dijitalleşme ve yatırım araçlarının çeşitlenmesiyle bireysel yatırımcılar artık daha fazla alana erişebiliyor. Eğilmez, bu gelişmenin ilk etapta olumlu göründüğünü ancak zamanla kontrolsüz spekülasyonlara yol açtığını vurguladı. “Yatırımın, bilgiye ve analize değil; kulaktan dolma yönlendirmelere göre yapılması” riskin boyutunu artırdı.
PASİF GELİR ARAYIŞI YAYGINLAŞTI
Kimi yatırımcılar için finansal özgürlük, çalışmadan gelir elde etmenin kapılarını açtı. Bu durumun zamanla yaygınlaştığını kaydeden Eğilmez, yatırımcının bu yeni özgürlük alanında yönünü yitirme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını belirtti.
BİLGİ KİRLİLİĞİ VE DOLANDIRICILIK TIRMANDI
Eğilmez, yatırım kararlarının bireylere geçmesiyle birlikte “bilgi kirliliği ve dolandırıcılık vakalarının artış gösterdiğine” dikkat çekti. Bu süreçte, sosyal medya, bültenler ve kitaplar üzerinden yapılan yönlendirmelerin birçok yatırımcının zarar etmesine yol açtığını yazdı. Yüksek kazanç vaat eden yapılar çoğaldı; çoğu ise sonu hüsranla biten sistemler haline geldi.
YATIRIMCILARI ÜÇ GRUBA AYIRDI
Yatırımcı profillerini üç ana grupta topladı. İlk grup, riskten kaçınarak düşük ama garantili kazanç peşinde koştu. Bu kesim genellikle mevduat, altın ve tahvil gibi araçlara yöneldi. İkinci grup, yüksek kazanç beklentisiyle yüksek risk almayı göze aldı ve kripto para ya da spekülatif hisse senetlerine yoğunlaştı. Üçüncü grup ise her iki stratejiyi birlikte uygulamaya çalıştı. Eğilmez, bu gruptakilerin “hem kazancı hem kaybı göze aldığını” belirtti.
KARA PARA YATIRIMCISI KAYBETMEYİ DERT ETMEDİ
Kayıtdışı kazanç elde eden kişilerin, en büyük riskleri alan yatırımcılar arasında yer aldığını vurguladı. Bu kişiler için “haydan gelen huya gider” anlayışının geçerli olduğunu belirtti. Eğilmez, bu kesimin büyük kayıpları bile umursamadan yüksek riskli araçlara yöneldiğini ifade etti.
YATIRIMCILARA UYARIYLA NOKTAYI KOYDU
Eğilmez, yazısını “Kumarda tanrılar bile kazançlı çıkmaz” sözünü hatırlatarak sonlandırdı. Yatırımın bilgiye, denetime ve uzun vadeli stratejiye dayanması gerektiğini vurguladı; bireyleri kolay kazanç vaadine karşı dikkatli olmaya çağırdı.
