Faşizme karşı mücadele eden ressamlar

İspanya İç Savaşı sırasında 1937'de açılan Paris Dünya Fuarı, diktatör Franco'nun zulmüne karşı ressamların seslerini yükselttiği bir platform oldu.

Amerikalı heykeltıraş Alexander Calder'in İspanya sergisine katkısı da propaganda özellikleri taşıyordu. İspanya'da Cumhuriyetçileri destekleyen Calder, Miró'nun da çok yakın arkadaşıydı. Organizatörler, İspanyol olmadığı için onun katılmasına önce izin vermek istememişti. Fakat İspanya'dan getirilen bir mermer havuz üzerinde çalışmasına razı oldular. Calder'in havuza eklemlediği heykellerden akan cıva daha sonra 'Almadén' ismiyle bir kalıp oluşturuyordu.

Barcelona Mayoral Galeri'nin girişimiyle Londra'da düzenlenen ve 10 Şubat'ta sona erecek olan bir sergide İspanya İç Savaşı'ndaki yıkıma tepki veren ressamlar eserleriyle anılıyor. Bu ressamlar İç Savaş başladıktan 10 ay sonra, 1937'de Paris'te yapılan Dünya Fuarı'nda bir araya gelmişti. Sergide Almanya dev bir granit kule üzerinde bir kartal ve gamalı haçla, Sovyetler Birliği de mermer üzerinde bir orak ve çekiçle temsil ediliyordu. İspanya bölümünde ise İkinci Cumhuriyet, General Franco'nun zulmünü bütün dünyaya anlatmaya girişmişti.

Avrupa savaşa yaklaşırken İspanya'nın önemi artmış, faşist ve komünist güçler arasında çatışmalara sahne olmuştu. Bu durum dönemin en ünlü ressamlarına da ilham vermişti. Pablo Picasso, Julio González, Joan Miró, Alexander Calder, Alberto Sánchez, and José Gutiérrez Solan'ın eserleri İspanya standında sergilenmişti.

Burada sergilenmek üzere Picasso'dan bir eser istenmiş, o da 1937 başlarında Franco'nun Rüyası ve Yalanı adlı eskizlerine başlamıştı. O sırada Franco müttefiklerinin Guernica'yı bombaladığı haberleri gelmiş, bunun üzerine Picasso, Faşizme karşı mücadelenin simgesi haline gelen eserine başlamıştı. Londra'daki sergide Picasso'nun Guernica tablosu yer almıyor (Tablo Madrid'deki Reina Sofia Müzesi'nde sergileniyor). Picasso, bir ay kadar bir sürede tamamladığı eserinde, o zamanki sevgilisi Dora Marr'ın fotoğraflarından da yararlanmış.

26 Nisan 1937'de Nazi Almanyası İtalya ile birlikte İspanya'nın Bask bölgesindeki Guernica şehrini bombaladı. Üç saat süren bombardımanda antik kentin dörtte üçü yerle bir edildi, yüzlerce insan öldü ve yaralandı. Dönemin gazeteleri "askeri tarihte eşi benzeri olmayan" bir saldırı olarak verdi bu haberi. Ve bu olay tarihteki en ünlü savaş karşıtı resme de esin kaynağı oldu.

Sergide ayrıca Joan Miró'nun 'El Segador' (Orakçı) adlı çalışması yer alıyordu. Eserde konu alınan kafası yamuk Katalan köylüsü İspanya'da olup bitenlere karşı öfkeyi ifade ediyordu. "Elbette bunu protesto amacıyla yaptım. Katalan köylüsü gücün, bağımsızlığın ve dayanıklılığın simgesidir" diyordu Miró. Hem 'Orakçı' hem de 'Guernica' Sovyet ajit-prop tarzında, kitleleri etkilemek için propaganda amacıyla yapılmıştı. Miró'nun eseri sergi dağıldıktan sonra tahrip olmuş, ama Guernica daha sonra Londra'ya ve oradan Birleşmiş Milletler'e taşınmıştı.

Londra'daki serginin küratörü Juan Manuel Bonet'e göre, Paris sergisi için sipariş verilen ressamlardan özellikle siyasi içerikli eser üretmeleri talebinde bulunulmamış, fakat ressamlar kendiliğinden bu şekilde tepki vermişlerdi.