2016'da görevimiz tehlike

Yarını öngörmenin bile fevkalade zorlaştığı bir dünyada, kargaşanın “istikrar” diye pazarlanabildiği bir ülkede yaşarken, “Türkiye nereye gidiyor?” sorusunu yanıtlamaya çalışıyoruz. İşimiz zor, çünkü her an yeni bir fırtınanın patlayabildiği bir okyanusta, maceraya sürüklediği yolcularla kavga ederken teknesinin kontrolünü kaybeden asabi reisin kaptanlığında tehlikeli bir yolculuk yapıyoruz. Türkiye, risklerin tırmandığı bir dünyada en riskli ülkelerden biri haline gelmiş durumda. Ülkenin bir bölgesi savaş alanına dönmüş, çevremizde Rusya’nın da burnunu soktuğu büyük bir kargaşa yaşanıyor. Bu ortamda çok yönlü tehditlerle karşı karşıya bulunan Türkiye’nin nereye doğru gittiğini ve nereye varacağını kestirmek hiç de kolay değil.

Dünyanın en büyük iki ekonomisinden biri haline gelen Çin ekonomisindeki yavaşlama 2015’nin ekonomi gündemine damga vurdu. Çin’de yaşanan borsa şoku ve Çin parasının devalüe edilmesi küresel piyasaları sarstı, Çin’e mal satan tüm ülkeler sarsıntıdan payını aldı, petrol ve diğer emtia fiyatlarında büyük düşüşler yaşandı. ABD Merkez Bankası’nın faiz politikası dışında yılın en çok konuşulan konusu Çin ekonomisinin geleceği oldu.

2016’da da Çin’deki gelişmeler çok yakından izlenecek. ABD Merkez Bankası’nın nicedir beklenen faiz artışını gerçekleştirmiş olması, 2008 krizinden çıkış sürecinde yeni bir aşamaya gelindiğini gösteriyor. Bugün gelinen noktada ABD ekonomisinin büyüklüğü kriz öncesindeki düzeyinin %10 üzerinde ama Avrupa ekonomisi hâlâ kriz öncesindeki düzeyine erişemedi.

Dünya ekonomisinin kriz öncesindeki büyüme hızlarına erişmesi de olanaksız görünüyor. Finans devi Goldman Sachs, dünya ekonomisinin 2015 yılında %3.2, 2016’da % 3.5 büyüyeceğini öngörüyor son tahmininde. Aynı tahmine göre, gelişmiş ekonomilerin 2015’te olduğu gibi 2016’da da % 2.0 büyümesi, 2015’te % 4.4. büyüyen Yükselen Pazar ekonomilerinde ise 2016’da büyümenin % 4.9’a yükselmesi bekleniyor. Büyüme hızları altı yıldan beri gerilemekte olan Yükselen Pazar ülkelerinin 2016’da biraz toparlanmasının beklendiği görülüyor. Ancak bu durumun ülkeden ülkeye değişebileceği de belirtiliyor. Örneğin Çin’deki büyümenin 2016’da daha da yavaşlaması, Hindistan’daki büyümenin ise daha da hızlanması bekleniyor.

Türkiye ekonomisi nereye?

Türkiye 2015’i en az hasarla atlatan Yükselen Pazar ülkelerinden biri oldu. Ancak şimdiye kadar durumu idare etmede başarılı olan Türkiye, kişi başına milli gelirini 10,000 doların üzerine çıkardığı 2008 yılından bu yana ‘orta gelir tuzağı’ sendromunu aşamıyor, The Economist dergisinin The World’un 2016 başlıklı yayınında Türkiye’nin kişi başına milli geliri 8,570 dolara düşmüş görünüyor. Uluslararası kuruluşların yaptıkları değerlendirmelerde de Türkiye ekonomisi en kırılgan Yükselen Pazar ekonomileri arasında gösteriliyor.