70 yıl sonra bir ilk (07.11.2015)

<video:409121>

Singapur'daki Shangri-la Otel'de öğleden sonra saat 3'te başlayan buluşmanın ilk 10 dakikasında ÇKP Genel Sekreteri ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile KMT Genel Başkanı Ma Ying-jiou kameralar önünde el sıkışarak birer konuşma yaptı. Protokol mutabakatı uyarınca salona ayrı kapılardan aynı anda giren iki lider, birbirlerine başkan yerine sayın diyerek hitap etti. Daha sonra basına kapalı görüşmeye geçildi.  
ÇHC ve Tayvan tarihinde bir ilk olan görüşmenin ardından ayrı basın toplantılarının gerçekleştirilmesi bekleniyor.

ÇKP ve KMT LİDERLERİ SON KEZ 1945'TE GÖRÜŞTÜ
ÇKP ve KMT liderleri olan Mao Zedong ve Chiang Kaishek 'in 1945 yılının Ağustos ayında ABD Büyükelçisi'nin arabuluculuğunda Çin'in güneyindeki Chongqing kentinde gerçekleştirdiği haftalar süren müzakerelerden sonuç çıkmamış ve iki taraf kısa süre sonra üç yıl sürecek topyekun savaşa tutuşmuştu.
1949 yılında milyonlarca kişinin öldüğü iç savaşı kaybederek Tayvan adasına kaçan KMT, 1970'lerin başına kadar uluslararası toplumun büyük çoğunluğu tarafından Çin'in meşru hükümeti olarak tanındı.
Durum Mao Zedong ile Richard Nixon'ın Sovyetler Birliği'ne karşı giriştiği yumuşama hamlesiyle değişti ve Türkiye'nin de aralarında bulunduğu düzinelerce devlet 1972-73 yıllarında Çin'in temsilcisi olarak Tayvan yerine ÇKP yönetimindeki Çin Halk Cumhuriyeti'ni tanıdı.

BİRBİRLERİNE HAYDUT DEDİLER
İç savaş sonrası ateşkes anlaşması bile imzalamayan, 2000'li yıllara kadar diplomatik, ekonomik ve siyasi arenalarda kıyasıya rekabeti sürdürerek birbirlerini haydut olarak niteleyen iki taraf arasındaki güç dengesi Çin Halk Cumhuriyeti'nin 1980'li yıllardan itibaren kaydetmeye başladığı çift haneli ekonomik büyümelerle neredeyse her alanda Tayvan'ın aleyhine değişti.
Çin Halk Cumhuriyeti ve Tayvan'ın bakanlık düzeyindeki temsilcileri Singapur'da ilk kez 1993 dolaylı bir araya gelerek birleşme meselesini ele aldı. Tayvan yönetiminin birleşme karşılığı dış politika ve savunma alanları hariç özerklik teklifini reddetmesi üzerine ikili ilişkilerde 2003 yılına kadar füze bombardımanı ve işgal tehditlerinin havada uçuştuğu bir dönem başladı. Bu dönemde Washington yönetimi Tayvan'ın yanında saf tuttu ve tansiyonun yükseldiği dönemlerde Tayvan Boğazı'na uçak gemileri göndererek askeri caydırıcılık rolü oynadı.

'SATIN ALMAK İŞGAL ETMEKTEN UCUZ'
Çin anakarasında 2002 yılında ÇKP başkanlık koltuğuna başkanlığına oturan Hu Jintao ise, göreve gelişinin hemen ardından Tayvan'a karşı yumuşadı ve ekonomik angajman politikasını başlattı. Washington'a yakın bazı yetkililer, bu dönemde Hu Jintao'nun 'Adayı satın almak işgal etmekten daha ucuz' dediğini ileri sürdü.
Daha sonra turizmden yatırıma, kültürden ticarete kadar her alanda bugüne kadar hızla artan temaslar, Xi Jinping ve Ma Ying-jeou'nun bugün dostane biçimde masaya oturmasına zemin hazırlayan temel faktör oldu.

Fakat, Çin Halk Cumhuriyeti'nde koltuğunu sağlamlaştıran ve dünyanın en güçlü liderleri arasında yer alan Xi Jinping'in aksine, Ma Ying-jieu ve partisi KMT iktidardaki son aylarını yaşıyor. Kamuoyu anketlerine göre, KMT'nin hükümeti Demokrat Parti'ye (DPP) kaptıracağına kesin gözüyle bakılıyor.

TAYVAN'DA KAMUOYU TARTIŞMALARI
İktidarına gidici gözüyle bakılan Ma Ying-jiou'nun böyle bir dönemde Xi'yle masaya oturması Tayvan'da tartışma yaratmış durumda bulunuyor. Toplumun kimi kesimleri Ma Ying-jiou'yu hainlikle suçlarken, öfkeli kamuoyu tartışmaları gözleniyor. KMT ise, 'gizli söz verilmeyeceği' ve 'herhangi bir anlaşmaya imza atılmayacağı' taahhüdünde bulunarak kamuoyunu yatıştırmaya çalışıyor.

ÇİN'DE ŞAŞKINLIK VE MERAK VAR
Çin anakarasında ise buluşma daha çok şaşkınlık ve merakla karşılandı. Sokakta, bugün olmasa bile Tayvan adasının anavatana geri dönmesinin eninde sonunda gerçekleşecek kaçınılmaz bir süreç olduğunu görüşü hakim.Görüşmeyle ilgili tüm haberler resmi basın kanalıyla halka yansıtılırken, borsa yatırımcıları son üç gündür Tayvan adasının karşı kıyısında bulunan Fujian eyaletindeki şirketlerin hisselerine koşturmuş bulunuyor.