"Bir IKEA Dolabında Mahsur Kalan Hint Fakiri’nin Olağanüstü Yolculuğu"

Romain Puertolas'ın Türkçedeki ilk romanı

Hint Fakiri'nin biri, bir gün...

Romanda her şey bir Hint Fakiri’nin kendisine çivili bir yatak almak istemesiyle başlıyor. IKEA’nın Hindistan’da mağazası olmadığı için, kahramanımız Ajatashatru Lavash Patel, Paris’e gitmek zorunda kalır. Avrupa’daki birçok başkent gibi, çokkültürlülüğün de başkenti olan Paris’e vardığında Çingene bir taksicinin aracına binen Hindistanlı Ajatashatru’nun ağzından dökülen ilk sözcük İsveççedir: IKEA. 

Yazar Romain Puertolas, kültürel önyargıları inkar etmekten ve karşı çıkmaktan çok, daha mantıklı ve çağa özgü bir şekilde bu önyargıları kabulleniyor ve bunları sarkastik bir dille ters düz etmeye çalışıyor. Puertolas, kitapta Hintlilere, Çingenelere, İspanyollara dair tüm önyargıları kabulleniyor, bunları abartıyor, süslüyor, ironi ile harmanlıyor ve okuyucuya sunuyor. Çingene taksicimizin IKEA’ya giderken uzun yolları tercih etmesi ya da kötü İngilizce konuşması yetmiyor mesela, bir de Gipsy Kings dinliyor. Hint Fakirimiz sadece havada durma, kobra yılanını oynatma gibi numaralar yapmıyor, aynı zamanda dilinden şiş geçiriyor ve çivi yiyor ve tabii ki sahtekâr. Hatta ironinin dozu ilerleyen bölümlerde daha da yükseliyor ve Brüksel Havaalanı’ndan lahana kokuları yükseliyor ve memleketi bilinmeyen bir kaçak mülteci sadece yelpaze kullanıyor diye İspanya’ya geri gönderilebiliyor: "Bu kol gücüyle çalışan arkaik vantilatörü, günümüzde sadece İspanyolların kullanmaya devam ettiği dünyanın malumuydu zira."

MONTY PYTHON TARZI MİZAH

Romain Puertolas bu şablonlara uzak bir yazar değil tabii. Kitabı otuz altı ülkede yayımlanan ve otuz üç dile çevrilen yazarın asıl mesleği, sınır muhafızlığı. Bir süre illegal göçmenler üzerine çalışan yeni yazar eski sınır muhafızı Puertolas, kitabı üzerine ilk notları ise, mesai aralarında cep telefonuna almış.

Yazarımız Parisli bir sınır muhafızı eskisi olunca, sarkastik dilin kültürel şablonlardan göçmenlerin sorunlarına yönelmesi pek de şaşırtıcı olmuyor. Tam da bu noktada kitap, hakkında sıkça dile getirilen "Monty Python tarzı mizah" sözünün hakkını sonuna kadar veriyor. Kahramanımız absürd ve sürreal bir şekilde, kimi zaman bir IKEA dolabında, kimi zaman bir bavulun içinde, kimi zaman uçan bir balondan gemiye inerek ülke ülke dolaşıyor ve her gittiği yerde, yazara yeni yazma alanları, uğraşacak ve didikleyecek yeni kültürel şablonlar, yeni sorunlar sunuyor.

Hint Fakirimiz bir IKEA dolabının içinde İngiltere topraklarına sürüklenirken örneğin, bulunduğu kamyonun içinde saklanan Sudanlı kaçak göçmenlerle konuşuyor. "Yasal bir yolcunun en fazla on bir saatlik bir uçuşla alacağı yolu kat etmek için bir yıl harcayan," memlekette kalmak daha tehlikeli olduğundan hareket eden kamyonlara kaçak olarak atlayan Sudanlıların yaşadıklarını, eski işinin de getirdiği tecrübe ile somut örnekler üzerinden anlatıyor yazar. Kızılhaç’ın dağıttığı iki yüz elli kumanyadan kaçak mültecilerinin sayısının iki yüz elli olduğunun polis tarafından anlaşılmasının zor olmadığını, kimine göre muhtaç insanlar olarak nitelendirilen bu göçmenlerin, kimine göre nasıl yasadışı, kaçak mülteciler olarak görüldüğünü, Avrupa’ya mükemmel kalitedeki sahte pasaportlarıyla gelip kaçak konfeksiyon atölyelerinde çalışan Çinlileri, tam da yapmak istediği gibi hiciv ve ironi ile özeleştiriden sakınmadan anlatıyor.

Yer yer sıradanlaşsa ve elimizde aslında o kadar karmaşık bir olay örgüsü olmasa da romanda, absürd ve sarkastik dilin iyi kullanıldığı reddedilemez bir gerçek. Yazar yapmak istediği şeyi bu kitapta yapmışa ve hatta işi bir adım ileri götürmüşe benziyor. Bir IKEA Dolabında Mahsur Kalan Hint Fakiri’nin Olağanüstü Yolculuğu, bir kendini-iyi-hisset romanı. Yalnız bunu yaparken, arada hüzünleneceğiniz gerçekliğini de göz ardı etmemenizde fayda var.

Bir IKEA Dolabında Mahsur Kalan Hint Fakiri’nin Olağanüstü Yolculuğu/ Romain Puertolas/ Çeviren: Ebru Erbaş/ Can Yayınları/ 240 s.