Bol para dönemi bitti

ABD Merkez Bankası (Fed) tarafından yıllardır uygulanan parasal genişleme (QE) programı sona erdi. Fed’in 37 ay aranın ardından herhangi bir uzun vadeli menkul kıymet satın almadığı ilk ay olacak. Salı günü başlayan ve bu akşam sona eren Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantı tutanağında Fed, ekim sonu itibariyle QE’yi bitirdiğini duyurdu.

Fed, faizleri yüzde 0.25 seviyesinde sabit tutarak değiştirmedi. FOMC tutanaklarında “Faiz oranları kayda değer zaman için düşük kalmaya devam edecek” denilse de ABD ekonomisinin tahminlerden daha hızlı büyümesi halinde faizleri erken artırılabileceğinin sinyali verildi. İstihdam koşullarının bir miktar iyileştiği ifade edilen tutanaklarda “İstihdam kaynaklarının eksik kullanımı adım adım azalıyor. Enflasyon yakın vadede enerji fiyatları gibi faktörler nedeniyle aşağı çekilebilir. Faiz artışı hedeflerin ne kadar yakalandığına bağlı olarak erken ya da geç yapılabilir” ifadelerine yer verildi.

Fed, Eylül 2012’den Ocak 2014’e kadar her ay 40 milyar dolar mortgage destekli tahvil ve 45 milyar dolar da hazine tahvili olmak üzere 85 milyar dolarlık varlık alımı yaptı. Ocaktan itibaren ise varlık alımlarını 10’ar milyar dolar azalttı. Şu ana kadar tahvil alım miktarını 85 milyar dolardan 15 milyar dolara çeken Fed, bu 15 milyar dolarlık kısmı da kaldırdı.

 

Bilançosu şişti

Parasal genişleme programları ile ABD ekonomisini canlandırmak ve işsizliği azaltmak amaçlanıyor. Birinci Parasal Genişleme (QE1) 2008 Aralık ayında başladı ve 2010 yılının ortasına kadar devam etti. Fed, QE1’de toplam 1.3 trilyon dolarlık hazine bonosu ve ipoteğe dayalı menkul kıymeti piyasadan satın alarak finans sistemine fon aktardı.

QE2, Kasım 2010 ile 30 Haziran 2011 arasında gerçekleşti ve 600 milyar dolarlık tahvil alındı. Fed, QE3’te ise Eylül 2012’den bu yana 1.6 trilyon dolarlık hazine tahvili ve Mortgage’a dayalı menkul kıymet satın aldı. Tutanaklarda Fed’in piyasadan aldığı varlıklar nedeniyle bilançosunun 4.5 trilyon doların üzerine çıktığı belirtildi.

 

Gelişen piyasaları vurdu

Tahvil alımlarına son verilmesi gelişen piyasaların para birimlerini vurdu. Ruble, yüzde 1.5’in üzerinde kayıpla dolar karşısında yeni rekor düşük seviyeyi gördü. Dolar/TL yüzde 0.4 civarı yükselerek 2.22 seviyelerine yaklaştı. Karar öncesinde dolar 2.1972 TL’ye kadar inmişti. Polonya zlotisi, Macar forinti, Güney Afrika randı yüzde 1 değer yitirirken, Avro/dolar paritesi yüzde 1’ye yakın kayıpla 2.2640 seviyelerine geldi. Açıklamaların etkisiyle S&P 500, Nasdaq ve Dow Jones Sanayi Endeksleri'nde değer kayıpları yüzde 1'e yaklaştı.

Analistler Güney Afrika ile Türkiye’nin ABD’deki düşük faiz ortamına olan alışkanlıkla yabancı yatırımcıdan yüksek miktarda ve ucuza borçlanmaları nedeniyle özellikle kırılgan olduklarını düşünüyor.