Danıştay'dan alkol yasağına durdurma

Ankara Barosu, yönetmeliğin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Danıştay'da dava açmıştı. Davayla ilgili ilk incelemesini yapan Danıştay 13. Dairesi, yönetmeliğin bazı hükümlerinin yürütmesini durdurdu.

Daire, Yönetmeliğin 22. maddesinin 4. fıkrasındaki, ''Vergisiz satış mağazaları, münhasır alkollü içki satış yerleri, liman, hava limanı, hava meydanlarında bulunan perakende satıcılar haricinde, hacmi 20 cl ve altında bulunan ambalajlardaki alkollü içkiler, işyeri açma ve çalışma ruhsatında belirtilen faaliyet konusu bakkal, market, süpermarket, hipermarket, kuruyemişçi, büfe olan işyerlerinde bulundurulamaz ve bu yerlerde satışa sunulamaz. Toptan satıcıların, perakende satıcılara dağıtım yükümlülüğünü yerine getirirken bu sınırlamaya uyması zorunludur'' şeklindeki düzenlemenin yürütmesini durdurdu.

Bu düzenleme ile davalı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun hacmi 20 cl ve daha düşük hacimli olan ambalajlı ürünlerin fiyatlarının çok düşük ve ulaşılabilirliğinin kolay olması nedeniyle çocukların ve gençlerin korunmasının amaçlandığını belirttiği ifade edilen kararda, ''Bu belirtilmekte ise de ilgili Kanunda alkollü içkilerin 20 cl ve altındaki hacimde ambalajlı olarak piyasaya sunulması yasaklanmadığından, ayrıca bunun alkollü içkinin kullanımını teşvik edici ve özendirici bir yönü bulunduğu konusunda, hukuken kabul edilebilir bir gerekçeye dayanılmadığından, anılan kuralda hukuka uyarlık görülmemiştir'' denildi.

Yönetmeliğin, 24. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendindeki, ''Çocukları ve gençleri hedef alan veya bu kişilerin ilgi alanına giren etkinlikler ile bu nevi etkinliklerin tanıtımında ve etkinliğin gerçekleştirileceği mekanlarda, alkollü içki markaları veya alkollü içki markalarını çağrıştıracak nitelikteki unsurlar kullanılamaz ve bu etkinliklerde satış ve sunum yapılamaz'' hükmünün de yürütmesi durduruldu.

Kararda, Anayasa ve kanunlarda öngörüldüğü üzere, alkollü içkilerle ilgili reklamın, kampanyanın veya promosyon uygulamasının yöneleceği hedef kitlenin seçiminde, bireylerin, özellikle de gençlerin ve çocukların alkolün zararlı etkilerinden korunması amacına uygun olarak seçici davranılarak, çocuklara ve gençlere yönelik olarak gerçekleştirilen eğlence ve etkinliklerde alkollü içkilerin reklam ve tanıtımının ve bu tür organizasyonlarda çocuklara ve 18 yaşından küçüklere yönelik alkollü içki satışının ve sunumunun yasaklanmasında hukuka aykırılık bulunmadığının kuşkusuz olduğu vurgulandı.

Kararda, davalı idare tarafından, söz konusu düzenleme ile ''gençlere ve çocuklara yönelik olarak gerçekleştirilen festival, konser ve üniversitelerin bahar şenlikleri gibi etkinliklerde, alkollü içki firmalarının işyerleri dışında stand kurarak veya başka herhangi bir yöntemle öncelikli olarak tanıtım ve reklam yapmak gayesiyle alkollü içki satış ve sunumu yapmasının engellenmesi yoluyla çocukların ve gençlerin alkollü içkiler sektörünce sponsorluk, promosyon, kampanya ve reklam metası olarak kullanılmasının engellenmesinin amaçlandığı'' ifade edildiği belirtildi.

Ancak, 4250 sayılı Kanun'un 19. maddesinde ve Yönetmeliğin bu madde hükmüne paralel olarak düzenlenen 6. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde, alkollü içki satış ve sunumu yapılabilecek olan yaş sınırının 18 olarak belirtildiği vurgulanan kararda, şöyle denildi:

''4733 sayılı Kanun ile bu hükümler doğrultusunda düzenlenmiş olan Yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca, alkollü içkilerin satış ve/veya sunumunun gerçekleştirilebilmesi için belli bir işyerinin fiziki varlığı zorunlu kılınmış, toptan, perakende ve açık alkollü içki satıcılarının, ancak Kurum tarafından kendilerine verilmiş olan satış belgelerinde belirtilmesi zorunlu olan bu işyerlerinde satış ve/veya sunum yapabilecekleri kurala bağlanmıştır.

Buna göre, yetkili bir satıcının, satış belgesinde belirtilen işyeri dışında satış ve/veya sunum yapabilmesi veya işyerinde 18 yaşın altındaki bireylere alkollü içki satışı ve/veya sunumu yapabilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla, anılan Yönetmelik kuralı, sadece gençleri hedefleyen etkinliklerin Kurumdan alkollü içki satış belgesi almış bulunan işyerlerinde gerçekleştirilmesi halinde, 18 yaşından büyük olan gençlere satış ve/veya sunum yapılmasının yasaklanması sonucunu doğurmaktadır. Bu da, hem Kanun uyarınca 18 yaşını doldurmuş kişilerin içki içme ve satın alma özgürlüğünü sınırlandırması, hem de Anayasa'nın 48. maddesinde güvence altına alınan çalışma hürriyetine aykırı bir düzenleme getirilmiş olması bakımından hukuka uygun bulunmamıştır.''

Mehmet Ali Şahin: Bu düzenleme, Anayasa'ya uygundur

TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, Danıştayın, ''Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin'' yürütmesini durdurmasıyla ilgili ''Gençlerimizin her türlü zararlı alışkanlıklardan, özellikle alkolden korunması sorumluluğunu ve görevini Anayasamız devlete yüklemiştir'' dedi.

Şahin, Karabük'te esnaf ziyaretlerinde bulunmasının ardından öğretmenevinde kendisiyle görüşmek isteyen vatandaşları ve öğrencileri kabul etti, daha sonra da gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Danıştayın, ''Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin'' yürütmesini durdurmasıyla ilgili soru üzerine Şahin, şunları kaydetti:
''Devlet erkinini kullanan hükümetin bu düzenlemesi, Anayasa'ya uygundur. Çıkan kararı, henüz incelemedim. Yargılama sürecinin devam ettiğini düşünüyorum çünkü sadece yürütmenin durdurulmasıyla ilgili verilmiş bir karar. Ancak hemen şunu hatırlatmalıyım ki Anayasanın ilgili maddeleri, gençlerin korunmasını düzenlemiştir. Gençlerimizin her türlü zararlı alışkanlıklardan, özellikle alkolden korunması sorumluluğunu ve görevini Anayasamız, devlete yüklemiştir. Devlet erkinini kullanan hükümetin bu düzenlemesinin Anayasaya uygun olduğunu düşünüyorum. Danıştayın esasla ilgili incelemesini yaparken herhalde bütün bunları gözönünde bulunduracağını temenni ediyorum. Henüz yargı süreci bitmemiştir. Esas hakkındaki incelemesi bitsin, ondan sonra bir değerlendirme yaparız.''

Mey İçki: Tüm maddeler karara bağlanmalı

Mey İçki Üst Yöneticisi (CEO) ve Geleneksel Alkollü İçki Üreticileri Derneği Başkanı Galip Yorgancıoğlu, Danıştayın sektörü, küçük esnafı, büfeleri, bakkalları, marketleri ve restoranları, bar ile pub gibi açık içki noktalarını ilgilendiren diğer tüm maddeleri de karara bağlanması gerektiğini bildirdi.

Yorgancıoğlu, yazılı açıklamasında, Danıştay 13. Dairesinin Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun (TAPDK) 7 Ocak 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ''Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik''in bazı maddelerinin yürütmesini durdurduğunu hatırlatttı. Yorgancıoğlu, Danıştayın kararı, Ankara Barosunun açtığı davayla ilgili olarak aldığını anımsattı. Yorgancıoğlu, Ankara Barosunun yanı sıra, turizm ve sinema sektöründeki işletmeciler, şarapçılar derneği, bira üreticileri ve GİSDER'in de dahil olduğu sektördeki çeşitli kuruluşlarla birlikte Mey İçki'nin de TAPDK'nın yönetmeliğiyle ilgili itirazda bulunduğunu belirtti.

Yorgancıoğlu, promosyon yasağı, bedelsiz ürün ve sampling uygulamaları, noktalarla yapılan sözleşmeler, bakkalların alkollü içkileri tek bir noktada satmaları, alkollü içkilerin diğer gıda maddelerinden ayrılması ve işyeri dışında reklam yasağı gibi önemli yaptırımlar getiren noktaların karara bağlanmadığını vurguladı.

Yönetmeliğin hukuki yönden tam olarak değerlendirilebilmesi için Ankara Barosunun yaptığı başvurunun yanında, sektörün ve bu konu ile ilgili diğer ilgili sektörlerin getirdiği itiraz noktaları bakımından da karara bağlanması gerektiğini düşündüklerini belirten Yorgancıoğlu, ''Danıştay'ın almış olduğu karar bizim açımızdan sürpriz değildir. Ancak sektörü ilgilendiren, küçük esnafı, büfeleri, bakkalları, marketleri ve restoran, bar ve pub gibi açık içki noktalarını ilgilendiren diğer tüm maddelerin de karara bağlanması gerektiği görüşündeyiz'' ifadesine yer verdi.