‘Denetimli serbest’ olsunlar

Çocuklar ve gençler söz konusu olduğunda özgürlüğünden yoksun bırakılmak en son çare olmalı. Yapılan araştırmalar, özgürlüğünden yoksun bırakılmanın çocuklar ve gençlerin tekrar suç işlemelerini önlemenin ve kanunla ihtilaf halinde olan çocuklar ve gençlerle ilgilenmenin en pahalı yolu olduğunu gösteriyor. Cezaevinde tutmak, genç bireylerin tekrar suç işleme ihtimallerini de azaltmıyor.

AB, UNICEF, Adalet Bakanlığı işbirliği ile 21 pilot ilde, Denetimli Serbestlik Gençlik Programı (DENGE) uygulanıyor. Çocuklar ve gençler için daha etkili denetimli serbestlik hizmetlerine ulaşılmasının hedeflendiği programın 2018 yılında da sürmesi bekleniyor.

UNICEF Türkiye yetkililerinden alınan bilgilere göre, çocuklara yönelik denetimli serbestlik hizmetlerinin başladığı 2005 yılından bu yana yaklaşık 160 bin çocuk denetimli serbestlik sisteminden yararlandı. Eylül 2017 itibarıyla 12 bin 109 çocuk denetimli serbestlik altında bulunuyor.

Amaç: yaygınlaştırmak UNICEF program sorumluları, bu bağlamda gerçekleştirilen çalışmaların, tutuklamaya ancak en son çare olarak başvurulmasını sağlamak üzere kanunla ihtilafa düşmüş çocuklara yönelik toplum temelli hizmetlerin güçlendirilmesi gerekliliğini ortaya koyduğunu vurguluyor. Programdan beklenen başlıca sonuçlar şöyle:

* Gençlerin topluma yeniden kazanılmasını kolaylaştıracak risk ve ihtiyaç değerlendirme aracının ve destekleyici müdahale programlarının geliştirilmesi ve test edilmesi.

* Denetim altındaki çocuklar için geliştirilen sistemin yaygınlaştırılması ve izlenmesi.

Alternatif infaz rejimi

Kanunla ihtilaf halindeki çocuklar için kapatılmaya alternatif toplum temelli bir infaz rejimi olan denetimli serbestlik, çocuğun işlenen suçun sorumluluğunu taşımasının sağlanması ve toplumla yeniden bütünleşme fırsatlarından yararlanması arasında güçlü bir denge kuruyor.

Sonuçları olumlu

Program sorumlularına göre, denetimli serbestliğin bir tür cezasızlık olarak pozitif biçimde algılanması riskinden kaçınmak için, etkili denetimli serbestlik programlarının kalitesinin ve kapsamının güçlendirilmesini hedefleyen sistem reformlarına halkın çocuk hakları ve bu tür önlemlerin önemi konusunda duyarlı hale getirilmesine yönelik çabaların eşlik etmesi hayati önem taşıyor.

Toplum temelli müdahaleler, tekrar suç işleme eğilimini azaltmak konusunda kapalı kurumlarda uygulanan programlara göre daha etkili. Çocukları ve gençleri toplum temelli müdahale programları ile desteklemenin hapsedilmeye göre hem onlar hem de toplum için daha yararlı sonuçlar doğurduğuna ilişkin bulgular bulunuyor.

Çocuk Hakları der ki:

BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 37. Maddesi şöyle: “Hiçbir çocuk yasadışı ya da keyfi biçimde özgürlüğünden yoksun bırakılmayacaktır. Bir çocuğun tutuklanması, alıkonulması veya hapsi yasa gereği olacak ve ancak en son başvurulacak bir önlem olarak düşünülüp, uygun olabilecek en kısa süre ile sınırlı tutulacaktır.”