Faruk Bildirici'den ürün reklamı yapan Hürriyet yazarına gazetecilik dersi

Hürriyet gazetesi okur temsilcisi Faruk Bildirici, bir okurdan gelen uyarıyla birlikte, Hürriyet Kelebek yazarı Onur Baştürk'ün Instagram profillerini inceledi.

Bildirici, Baştürk'ün bir otomobil firmasından test aracı aldığını ve sık sık bu araçla ilgili paylaşımlarda bulunduğunu tespit etti.

Bildirici bugünkü köşesinde gazetecilik etiği açısından eleştirdiği olayı şöyle anlattı:

Bir okurun uyarısı üzerine Kelebek’te yazan Onur Baştürk’ün Instagram hesabına baktım. Hakikaten de okurun dikkat çektiği gibi, bir otomobil firmasından test aracı almış, bu araçla ilgili paylaşımlarda bulunmuştu.

Baştürk, ilk paylaşımını 13 Haziran’da yapmıştı. Edremit’te yol kenarında çekilmiş fotoğrafın altına “Hedef Kaz Dağları. Hibrit yolculuğumuz tıngır mıngır sürüyor. #k.. #n.. #onuryolda” yazmıştı. Bursa, Alaçatı, Urla ve İstanbul’dan değişik tarihlerde yapılan 11 paylaşımın tümünde test aracının markası da görünecek biçimde poz vermişti. Paylaşımlar 4.5 ay kadar devam etmiş, sonuncusu 6 Kasım’da yapılmıştı.

Bunları görünce Baştürk’e, “Otomotiv editörü olmayan bir yazar, bir aracı neden test eder? Firma bir aracı o kişiye neden verir, tanıtım için mi? Gazeteci, test aracıyla neden sürekli fotoğraf paylaşıp tanıtım (daha doğrusu ürün yerleştirme) yapar?” sorularını yönelttim. Baştürk, şöyle yanıtladı:

“Instagram hesabımda gittiğim mekânı/şehri/ülkeyi, yediğim yemeği, içtiğim kokteyli, beğendiğim dekoratif şeyleri, pilates pozumu, yaptığım şarkıları/klibi, yazdığım kitabı; yaşadığım/gördüğüm/deneyimlediğim her şeyi paylaşıyorum.

Test amaçlı verilmiş hibrit bir araçla farklı iki tarihte yapılmış yol macerasını paylaşmam da bu yüzden bana doğal geliyor. Paylaşımlarımı istediğim gün ve saatte yapıyor olma özgürlüğü de. Elbette otomobil yazarı değilim. Ama bu elektrikli bir aracı merak etmeme engel değil. Daha önce de bir motosikletin tepesinde Güney Avrupa kıyılarında 350 kilometre yol tepmiş, bu acayip deneyimi köşede aktarmıştım.

Bir başka seferde ise karavanla güney kıyılarında dokuz gün tur yapmıştım.

Geçen kış bir firma, buz üstünde sürüş deneyimini ünlü bir pilotla yaşamak üzere davet etmişti. Ona da gitmiştim. Kısacası benzer deneyimlerim çok, yeni değil. Bunlarda da amaç tanıtım değil, o deneyimi yaşamak (ve yeterince ilginç bulduysam) aktarmak. Çünkü farklı deneyimler ilgimi çekiyor. Keza okurun da. Günümüzün ‘sürükleyeni’, anahtar kelimesi artık bu; deneyim. Olaya böyle bakıyorum günceli kovalayan bir life style yazarı olarak...”

ETİK AÇIDAN SORUNLU

HER ne kadar Onur Baştürk, bir “deneyim” olarak algılasa ve ona “doğal” gelse de Okur Temsilcisi (Ombudsman) olarak aynı kanıda değilim. Şöyle ki:

1- Onur Baştürk, K... marka yeni model hibrit aracı ne kadar süre kullandığını belirtmiyor; “iki farklı tarih” demekle yetiniyor. Ama aracın kendisinde birkaç gün değil uzun süre kaldığı anlaşılıyor. Oysa uzman gazetecilerin bile test araçlarını kullanma süreleri sınırlıdır. Bizde net bir süre sınırı yok ama örneğin AFP’de (Fransa Haber Ajansı) “Deneme amacı ile gönderilmiş teknolojik ürünler veya bir araba, 72 saat içinde geri gönderilmelidir” ilkesi benimseniyor.

2- Onur Baştürk, “Firma bir aracı neden verir, tanıtım için mi?” sorumu yanıtsız bıraktı. Fakat otomotiv yazarı olmadığına göre, firmanın tanıtımı amaçladığı ortada. Nitekim Baştürk, 4.5 ay boyunca aralıklarla bu aracın fotoğrafını paylaşıp, “ürün yerleştirme” yaparak firmanın amacını yerine getiriyor.

3- Onur Baştürk, bir gazeteci ve Hürriyet yazarı. Sosyal medyadaki faaliyetlerinde mesleki ve kurumsal kimliğine uygun davranmalı. Hesabımda dilediğimi yapar, istediğimi tanıtırım diyemez. Doğan Yayın İlkeleri’nin 23 ve 24. maddeleri de çok net ve bağlayıcı.

4- Bir Hürriyet yazarı, elbette okuduğu kitap ya da beğendiği bitkiyi paylaşabilir ama gittiği bar, restoran ve otel gibi ticari yerleri sosyal medyada ürün yerleştirme ve tanıtım konusu yapamaz. Yayın İlkeleri’nin 28. maddesi bunu açıkça engelliyor.

5- Onur Baştürk, “merak” ettiği bu aracı günlerce denemiş. Peki sonuç ne? Aracın artılarını/eksilerini birlikte anlattığı bir yazı yazmadığına göre yaptığı “test sürüşü” ve “deneme” diye nitelendirilemez. Yaptığı apaçık araç ve marka tanıtımı. Çünkü sadece paylaşımları var ortada. Bu da bir gazetecilik faaliyeti sayılmaz. Kaldı ki, uzmanlık alanı otomobil değil, teknik bir test zaten yapamaz.

Kuşkusuz bir gazeteci karavanla güney kıyılarını, motosikletle Avrupa kıyılarını dolaşabilir; hibrit bir araçla yaz tatiline de gidebilir. Ama bedelini kendisi ödemeli. “Merak ettiklerini deneyimleme”nin karşılığını Hürriyet (markası) ve gazetecilik ödememeli.

Yazının tamamını okumak için tıklayınız...