Fiber, demiryolu ve karayolu ağları kadar önemli

Ülkelerin fiber optik altyapıları artık demiryolu ve karayolu ağları kadar önemli. İnternet ve dijital teknolojiler son 10 yılda her alanda toplumu dönüştürdü. Fiber ise ülkelerin genişbant internet ihtiyacını karşılayacak yegâne çözüm. Hatta biraz daha vurgulayalım, geleceğin akıllı şehirlerinin temelini oluşturacak olan ana teknoloji. Artık e-devlet, e-belediye gibi kamu hizmetlerinin yanı sıra sağlıktan eğitime, tarımdan ticarete ulaştırmaya kadar hemen her alanda bilgiye erişim ön planda. Bilgi ve iletişim teknolojileri verimlilik, rekabetçilik, tasarruf gibi önemli avantajları da beraberinde getiriyor. Araştırmalara göre genişbant hizmetlerindeki her yüzde 10’luk artış, gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmasını yüzde 1.3 oranında yükseltiyor.

Fiber altyapı Türkiye’de de dijital dönüşüm için kritik öneme sahip. Ancak işler sanıldığı kadar iyi gitmiyor. Yeni fiber yatırımlarla ilgili düzenleme bir türlü yaşama geçirilmiyor, engeller aşılmıyor. Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Hasan Süel, “9 aydır bir metre bile fiber altyapı yatırımı yapılamadı.

Kararname, ‘Bir yerde fiber ağ varsa ikincisini döşeyemezsiniz, aranızda anlaşın’ diyor. En büyük fiber ağa Türk Telekom sahip. Ancak şirket biz GSM operatörlerini sürekli oyalıyor” diyor. Süel’e göre Türkiye’nin gelecek teknoloji haritasına baktığımızda fiber ağın rolü çok büyük, gerek 4G teknolojileri, gerekse ülkenin kalkınması açısından durum memleket meselesi. Hasan Süel ile konuyu daha detaylı masaya yatırdık.

- Neden fiber optik ağ altyapısını sadece telekomünikasyon şirketlerinin sorunu olarak değil de bir memleket meselesi olarak görüyorsunuz?

HASAN SÜEL - Günümüzde her 3 aboneden biri akıllı telefon kullanıyor. Mobil genişbanda olan ilgi hızla artıyor. Özellikle de veri iletişimine. Hal böyle olunca hem sistemin yavaşlamaması hem de yakın gelecekte kaçınılmaz olan 4G için bu yatırım elzem. Türkiye’de bugüne kadar gerçekleşen fiber ayak izi 230 bin kilometre. Bunun 188 bini Türk Telekom’a ait diğerleri Superonline, Vodafone ve diğer operatörlere. BTK, Eylül 2013’te fiziksel altyapıya ve fibere erişim yükümlülüğünü düzenleyen bir tebliğ çıkardı. Bu tebliğle, fiber altyapı yatırımlarımda ortak kullanım hakkı getiriliyordu. Yani eğer ben belirli bir güzergâhta fiber yatırımı yapmak istiyorsam ve o güzergâhta başka bir operatörün altyapısı varsa ben ona sormak zorundayım ve o da yeterli kapasitesi varsa bana vermek zorunda.

- Bu doğru bir karar değil mi?

Doğru bir karar, ama ne yazık ki uygulamada tıkandı. Bu düzenleme yapılırken BTK fibere erişimin şartlarına (fiyat, bakım onarım giderleri vb.) ilişkin kritik düzenlemeleri yapmadı. Burada Türk Telekom tekel konumunda ve paylaşım konusunda net bir evet ya da hayır yanıtı alamıyoruz ve bu yüzden yatırım yapamıyoruz. Daha doğrusu bu son haftaya kadar böyleydi. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, “Geçiş Hakları Yönetmeliği”nin usul ve esaslarında değişiklik yaparak web sayfasında yayımladı. İlgili değişikliğe göre, artık Türk Telekom’un operatörlerin kiralama yapma taleplerine belli bir sürede cevap vermesi net ve açık bir şekilde mecburi tutuluyor. Başvurulan operatör bu sürelere uymadığı zaman, geçiş hakkı reddedilmiş oluyor, başvuran operatörün uçtan uca fiber yatırımı yapmasına izin veriliyor. Bu önemli bir iyileşme, ama yeterli değil, eksik. Tam ihtiyacı karşılamayan geçiş hakkında, karşı taraftan tam ihtiyacı karşılanamayan operatörlere kendi yatırımını yapma özgürlüğünün verilmesi gerekiyor.

- Vodafone Türkiye, 2013 yılı sonunda ihaleye girip Elektrik İletim AŞ’nin (TEİAŞ), fiber optik kablolarının 15 yıllık kullanım hakkını aldı. Bu ne anlama geliyor? Ne kadarlık bir yatırım planınız var?

Kullanım hakkı, halihazırda TEİAŞ’ın inşa etmiş olduğu fiber kabloları üzerinden iletişim yapmasını kapsıyor. Bu hatlar şebekemizin transmisyon altyapısının omurgasını oluşturduğundan hem mevcut hem de 4G dahil gelecekteki teknolojilerle tüm iletişimin altyapısını sağlayacak. İhalelerle birlikte önümüzdeki 2 yıllık süreçte fibere yapacağımız yatırım 300 milyon lirayı bulacak. Bu yeni ağımızla Vodafone Türkiye’nin fiber şebekesini 2.5 katı büyüklüğe eriştirmeyi planlıyoruz. Mevcut bir milyon kilometrelik Vodafone global fiber şebekesine entegre olacak ağımız sayesinde Türkiye, Avrupa’dan Hindistan’a ulaşan ses ve veri ağının köprüsü görevini üstlenecek.

- Dijital dönüşüm; sosyal gelir dağılımındaki eşitsizliğin azaltılmasında ve kalkınmada doğru araç olarak kullanılabiliyor mu sizce?

Teknolojinin topluma getirdiği fayda çok net. Akademik araştırmalar şunu gösteriyor: Günümüzde, genişbant hizmetlerindeki her yüzde 10’luk artış, gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmasını yüzde 1.3 oranında yükseltiyor. Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yapılan araştırmaya göre, sabit geniş bant yatırımında geri kalmış, ancak rekabet gücü yüksek bir ülke örneğine rastlamak mümkün değil.

Çalışmada Kore, Almanya, Japonya gibi altyapısı gelişmiş ülkelerde rekabet indeksi 5.6 ile 5.8 arasında olurken Türkiye 4.45 ile rekabet gücü bakımından neredeyse skalanın en sonunda yer alıyor. Bugün, mevcut ekonomik durumlarını iyileştirmeyi hedefleyen ülkeler, fiber altyapısının geliştirilmesi için politik açıdan da hedeflerini belirlemiş durumdalar.

- “Önce Kadın”, “Düşler Akademisi”, “Geleceğe ilk adım”... Türkiye’de dijital dönüşüm hareketini başlatan şirketlerden biri Vodafone Türkiye. Özellikle kadınlar, çocuklar ve engellilere yönelik projelerle teknolojiyi sürdürülebilir kalkınma doğrultusunda kullanıyorsunuz..

Evet. Teknolojinin hayatın ve insanlığın hizmetinde olması bizim uzun vadeli vizyonumuz. Bu yüzden sosyal yatırımlar bizim için son derece önemli. Bu amaçla 2007 yılında kurduğumuz Vodafone Vakfı bugüne kadar 19 milyon lira tutarında tamamen hibe projeler gerçekleştirdi.

'6 yılda 5 kat arttı'

Mobil genişbantta neredeyiz?

- 2008 yılında 6 milyon genişbant internet abonesi varken 6 yıllık bir sürede 5 kata yakın artışla 2014 yılı birinci çeyrek sonu itibarıyla 35 milyona yaklaştı.

- Toplam genişbant abone sayısının 26.4 milyonu mobil cepten ve bilgisayardan internet abonesi.

- Mobil genişbant penetrasyonu nüfusa oranla yüzde 34.5 seviyesinde. OECD ülkelerinin mobil genişbant penetrasyon ortalaması ise yüzde 68.4 ile Türkiye’nin neredeyse iki katı büyüklükte.

- Türkiye’de nüfusa göre sabit genişbant penetrasyon oranı yüzde 11.1 iken OECD ülkeleri penetrasyon ortalaması yüzde 26.7.

- 2014 yılı birinci çeyrekte 3G abone sayısı 51 milyona ulaştı.

- 2014 yılı birinci çeyrekte toplam mobil internet kullanım miktarı 52.359 TByte olarak gerçekleşti.

- Türk Telekom’un fiber altyapı uzunluğu: 182 bin 405 km

- Diğer işletmecilerin toplam fiber altyapı uzunluğu: 51bin 244 km.