'Fransız Kalmamak' Biraz da Nedir?

‘Fransız kalmamak’; özgürlüktür, başkaldırıdır, aydınlanmadır, hümanizmdir, tanrı Janus’un aydınlıkta kalan yüzüdür biraz… Ama sömürgeciliktir, ‘tefeci emperyalizmidir’, Janus’un karanlıkta kalan öbür yüzüdür biraz da…


‘Fransız kalmayı’ tartışıyoruz bugünlerde… Peki, ‘Fransız kalmamak’ nedir? İnsan derisiyle kaplı anayasadır, örneğin…

“Paris’in şirin müzelerinden birinde, Carnavalet’de, Fransız İhtilali’ne ilişkin eşyaları ve belgeleri seyrediyordum” diye yazar Profesör Tarık Zafer Tunaya...

“Gözlerim salonun bir köşesine özenle yerleştirilmiş küçük bir kitaba takıldı: 1791 Anayasası, Fransa’nın ilk yazılı anayasası. Biraz daha dikkatle bakınca alt satırdaki şu müthiş cümle beni dondurdu: ‘İnsan derisi ile kaplanmıştır.’

“Bu küçücük, rengi sararmış kitap karşısında hürriyet savaşlarının derinliğini, uzunluğunu, özgürlük denilen şeyin bedava olmadığını insan bir kere daha anlıyor. Sanki her anayasa insan derisiyle kaplı...”

‘Fransız kalmamak’, özgürlüğün bedelinin insan derisiyle kaplı olduğunu bilmektir biraz da...

La Marseillaise

‘Fransız kalmamak’, La Marseillaise’dir, sözgelişi...

1789 Devrimi’nden sonra bestelenip, 1795 yılında Fransa Ulusal Marşı olarak kabul edilen,

‘İleri kardeşler vatan için ileri!

Şan şeref günü geldi çattı işte!’ diye başlayıp,

‘Tiranlar, hainler, onun bunun artıkları,

Artık korkudan titremeye başlayın!

Adi suikastçılar, çözülsün dizlerinizin bağları!

Yakındır geliyor zamanı hesap sormanın!’

diye devam eden coşkulu marştır biraz da...

‘Fransız kalmamak’, o unutulmaz ‘Kazablanka’ filminin akılda mıh gibi kalan sahnesidir... İşgalci Nazi subayları böğürürken, Rick’in (Humphrey Bogart) bir baş işaretiyle harekete geçip böğürtüyü bastıran Jakoben direniş ruhudur. İhtilalci düşünceler içerdiği gerekçesiyle her iki Napolyon eliyle iki kez yasaklanan, 1879 yılında yeniden kabul edilen La Marseillaise’dir... Donsuzların, baldırıçıplakların marşıdır biraz da...

‘Fransız kalmamak’, Fransız Anayasası’nın ilk iki maddesidir, sözgelimi...

“Fransa bölünmez laik, demokratik ve sosyal bir cumhuriyettir. Bayrağı mavi-beyaz-kırmızı, üç renklidir. Dili Fransızcadır. Ulusal marşı ‘La Marseillaise’dir; belgisi (şiarı) özgürlük, eşitlik, kardeşlik; ilkesi ise halk tarafından, halk için, halk hükümeti ile yönetilmektir.”

‘Fransız kalmamak’, dürüstlük timsali Robespierre’dir, aydınlanmacı Jean-Jacques Rousseau’dur, kelle koltukta Jakobenlerdir… “Düşüncelerinize katılmıyorum; ama onları savunabilmeniz için gerekirse canımı bile veririm” diyen Voltaire’dir biraz da…

‘Bu kavga en sonuncu kavgamızdır artık’

‘Fransız kalmamak’, 1871’de ‘gökyüzünü fethe çıkan’ Paris proletaryasıdır... Enternasyonal Marşı’dır, Paris Komünü’nün üyesi Eugene Pottier’dir, örneğin…

‘Uyan artık uykudan uyan

Uyan esirler dünyası

Zulme karşı hıncımız volkan

Bu ölüm-dirim kavgası’

diye başlayıp,

‘Bu kavga en sonuncu

Kavgamızdır artık

Enternasyonal’le

Kurtulur insanlık’

diye biten bütün dünya işçilerinin marşıdır ‘Fransız kalmamak’ biraz da…

‘Janus’un iki yüzü’

‘Fransız kalmamak’, Pétain gibi Verdun’deki ulusal kahramanın bir vatan hainine dönüşmesidir sonunda… Yüz binlerce Müslüman Cezayirliye acımasızca kıyan sömürgeciliktir… Buna karşı ‘Hepimiz katiliz’ diye sesini yükselten, ülkenin vicdanı Jean-Paul Sartre’dır biraz da…

‘Fransız kalmamak’; özgürlüktür, başkaldırıdır, aydınlanmadır, hümanizmdir, tanrı Janus’un aydınlıkta kalan yüzüdür biraz… Ama sömürgeciliktir, Lenin’in deyişiyle ‘tefeci emperyalizmidir’… Duverger’in deyişiyle Janus’un karanlıkta kalan öbür yüzüdür biraz da…