Halide Edip'in görüntülerinin hikâyesi netleşiyor

Geçen hafta akademisyen Saadet Özen’in Yeni Zelanda arşivlerini tararken yaptığı keşif çok konuşulmuş ve özellikle kültür sanat çevrelerinde bir hayli heyecan yaratmıştı. Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri, Falih Rıfkı, Adnan Adıvar ve Ahmet Emin Yalman gibi isimlerin yer aldığı 58 saniyelik siyah beyaz sessiz görüntülerle ilgili olarak Saadet Özen sosyal medyada yeni açıklamalarda bulundu.

Belgesel sinemacı Hacı Mehmet Duranoğlu ile kafa kafaya vererek filmin hikâyesini büyük oranda çözdüklerini ifade eden Özen’in sosyal medyaya yazdıkları şöyle: “Konuyu anlamak için çeşitli hatıratın yanı sıra, Erman Şener’in “Kurtuluş Savaşı ve Sinemamız” kitabından faydalandık. Olay şöyle başlıyor: 1923’ün Ocak ayında İstanbul’da önemli bir haber duyulur: Mustafa Kemal Paşa, cephe teftişi için İzmit’e gidecektir. Asıl bomba haber ise şudur: İsteyen gazeteciler mülakat almak üzere İzmit’i teşrif edebilecektir. O sırada Anadolu’dan görüntü almak üzere Amerikalı filmciler de gelmiş, Pera Palas’ta yerleşmiştir. Ancak bizimkiler onları atlatmayı başarır. Cezmi Ar, bizim Kurtuluş Savaşı yıllarından itibaren çok önemli bir kameraman ve fotoğrafçımız. Gerisini ondan dinleyelim: “O zaman İstanbul-Ankara treni bir âlemdi. Treni Gebze’ye kadar İngilizler götürür, orada bizimkiler teslim alırdı. “Herhalde bu yüzden olacak, bizi bir vapura bindirdiler. Yanımızda birçok tanınmış muharrirle İzmit’e gidip beklemeye başladık.”

Yani, basın toplantısına gittiğini bildiğimiz bütün bu isimler, yanlarında bir kameramanla vapura biniyor: H. Edip, A. Adıvar, Y. Kadri, A. E. Yalman... Yeni Zelanda arşivlerinden çıkan bu filmde, sevgili @songurulus ve @sonnurulus sayesinde Halide Hanım’ın ne söylediğini kısmen anlamıştık: “Baktığın ben miyim... bakmayalım lütfen... burada beklemek gerekliliğimiz var mı...” Vapurda Cezmi Ar olduğuna göre onunla konuşuyor olmalı.”