Henry James’in kaleminden bir başyapıtın öyküsü

19. yüzyıl Amerikan edebiyatının önemli yazarlarından Henry James, uzun yıllar Avrupa'nın çeşitli kentlerinde yaşamış, sonradan İngiliz uyruğuna geçmiş olmasına karşın, çocukluk ve ilkgençlik çağlarının geçtiği New York kentini her zaman belleğinde ve yapıtlarında yaşatmıştır. Bir Başyapıtın Öyküsü adı altında sunulan dört öyküsü de, James'in hiç dinmeyen New York tutkusuyla dolu.

New York, Henry James'in bambaşka duygularla dile getirdiği bir kenttir. Bu duyguların en baskını da öfkedir. Çocukluğunu geçirdiği kenti yok eden ve elinden alan ticaretin ve maddeci yaşam tarzının gelişimine duyulan öfke. Yalnızca güzelliklerin ve anılarda yaşayan bildik dünyanın yok edilmesine değil, aynı zamanda bir yaşam tarzının altüst edilmesine duyulan öfke.

Henry James'in çocukluk döneminde tanıdığı New York, yazarın belleğinde hiç değişmeden kalmış gibidir. O eski New York, Henry James'in kişiliğini biçimlendiren yerdir. James, başka hiçbir yeri o denli sahiplenmemiş, kendisini başka hiçbir yere o denli ait hissetmemiştir. Yirmi beş yaşındayken yazdığı Bir Başyapıtın Öyküsü, ince zevkli kahramanlarının adım başı sanatçılara rastladığı, sanat çevrelerinde dostlar edindiği New York'ta geçer.

Yazarın, İç Savaş sonrasında savaşa gitmiş erkekler ile evlerinde kalmış kadınlar arasındaki ilişkileri ele alan öykülerinin en çarpıcılarından biri “Son Derece Tuhaf Bir Durum”dur. 1840'larda geçen “Crawford'ın Tutarlılığı”nda en önemli tema, kadınların güvenilmezliğidir. “Uluslararası Bir Olay”da, New York'a gezmeye gelen iki genç İngiliz, zaman zaman budalalığa varan bir saflık içindedir.

James'in New York'la ilgili yapıtları, katılaşmış bir dünyaya resmin arka yüzünün, kendi deyimiyle yumuşak yüzünün de direnebileceğini göstermeyi amaçlar.

Bir Başyapıtın Öyküsü / Henry James / Çev.: Dost Körpe / Can Yay. / 228 s.