İran'dan nükleer atak

İran basınında yer alan haberlere göre, Buşehr kentinde Rusya'nın yardımıyla inşa edilen 1000 megavat elektrik üretme kapasiteli nükleer santralin yaklaşık yüzde 95'i tamamlandı.

Birkaç ay içinde tamamen bitirilmesi planlanan santralin, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Gulam Rıza Ağazade ve Rusya Federal Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Sergei Kiriyenko'nun katılacağı törenle test üretimine başlayacağı belirtildi.Ağazade ve Kiriyenko'nun tesislerde denetleme ve incelemelerde bulunacağı ve ortak basın toplantısı düzenleyecekleri kaydedildi.

İran, ilk nükleer santralinden elektrik üretmeye başlamak için gün sayarken, yeni nükleer santrallerin de inşası için altı yerli firmaya teklif ve görev vermişti. Tahran yönetimi, artan enerji ihtiyacını karşılamak ve fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmak için 360 megavatlık ilk yerli hafif su reaktörünün, 2012'de hizmete açılmak üzere yapımına başlanacağını açıklamıştı.

İran'ın nükleer enerjideki yarım asırlık serüveni

ABD ile Batı'nın teklif, yardım ve desteğiyle başlayan İran'ın nükleer enerji programı, bu ülkelerin anlaşmaları tek taraflı iptal etmeleri, sonraki süreçte teknoloji transferini durdurmaları ve BM Güvenlik Konseyi'nde ambargo kararı aldırtmaları sonucu on yıllarca yerinde saydı.

Yakın müttefiki ABD'nin yardımıyla nükleer enerji programını 1950'lerde başlatan İran, 1970'lerde Nixon ve Ford yönetimiyle nükleer konuda görüşmelerde bulundu, ancak 1979'daki İslam Devrimi, Tahran-Washington müttefikliğini sona erdirmekle kalmadı, nükleer işbirliği için de sonun başlangıcı oldu. Almanya ve Fransa'nın da nükleer santral yapmak için İran ile imzaladıkları anlaşmaları iptal etmeleri, Tahran yönetimini yeni arayışlara itti ve sonuçta Rusya, bu konuda Batılı ülkelerin yerini aldı.

Askeri alanda da işbirliği yapan İran ve Rusya, 1992'de nükleer işbirliği anlaşması imzalayarak ilişkilerini farklı bir boyuta taşımış oldu. Rusya, temeli 1975'te Almanya tarafından atılan Buşehr nükleer santralini dört yıl içinde bitirmek üzere 1995'te İran'la anlaşma imzaladı. Rusya, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) denetiminde gecikmeli olarak Aralık 2007'de 82 ton nükleer yakıtı Buşehr'deki santralde kullanılmak üzere İran'a teslim etti. Ancak iki ülkenin karşılıklı taahhütlerindeki aksamalar ve üçüncü ülkelerin bazı parçaların siparişlerini zamanında teslim etmemesinin yanı sıra Batı'nın ambargoları, Buşehr'deki santralin tamamlanmasını şimdilik 10 yıl geciktirmiş oldu. Tahran ve Moskova yönetimi, hizmete açılması defalarca ertelenen santralin, en kısa sürede bitirileceği yönünde ''kararlı'' olduklarını açıklamışlardı.