İstanbul Sanayi Odası’nın çalışmasına göre Türkiye’deki iş dünyasında şeffaflık henüz yeterli değil

İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından 1968 yılından bu yana periyodik açıklanan “Türkiye’nin Büyük 500 Sanayi Kuruluşu” listesinde, bu yıl 20 şirket adının ve verilerinin hiçbir şekilde açıklanmasını istemedi. Bu sayı geçen yıl 24’tü. Ancak listenin detaylarına bakıldığında, çok sayıda şirketin, İSO anketini yanıtlasa bile verilerinin büyük kısmının listede yer almasını istemediği görülüyor. Ekonomik kriz de bu durumu etkiledi. Ayrıca bu durum, önemli bir şeffaflaşma alanı olan Borsa İstanbul’daki şirket sayısının yetersizliğini açıklama açısından da önemli bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. İşte

İSO 500’deki detaylar:

- 20018 verileri üzerinden oluşturulan listeye göre “adı”, ‘üretimden satışlar’ ile “net satışlar”ının açıklamasını istemeyen şirketlerin sayısı bu yıl 20 oldu. Bu sayı geçen yıl 24’tü.
İhracatçı daha şeffaf

- En çok yayımlanmayan verilerin ilk sırasını ise “brüt satışlar” ve “dönem kârı/ zararı” paylaşıyor. Bu yıl 335 şirket hem brüt satış hem dönem kârı/zararının listede yer almasını istemedi. Bu sayı geçen yıl 299’du.

- “Faiz amortisman ve vergi öncesi kâr/ zarar” verisini açıklamayan şirket sayısı da 328’e çıktı. Bu sayı geçen yıl 306 idi.

- “Özkaynak” büyüklüğü verisinin listede yer almasını istemeyen şirket sayısı 259’dan 284’e yükselirken, “aktif toplamı”nı açıklamayan şirket sayısı da 226’dan 243’ü çıktı.

- “Ücretle çalışanlar ortalaması” verisinin açıklamasını istemeyen şirket sayısı ise 189’dan 210’a yükseldi.

- Satışlardan sonra sanayiciler tarafından kamuya en rahat açıklanan veri ise “ihracat” oldu. Yine de, ihracat verisinin listede yayımlanmasını istemeyen şirket sayısı 188’den 191 yükseldi.

Öte yandan Türkiye’de, vergi listelerinde de benzer durumlar görülüyor. Örneğin geçen yıl en çok Kurumlar Vergisi ödeyen 100 şirketin 21’i adının ve verisinin açıklanmasını istemedi.

Gıda ilk sırada

İSO 500’de verilerinin yayımlanmasını istemeyen şirketlerin sektörlerine bakıldığında, gıda ilk sırada yer alıyor. Örneğin, brüt katma değerini açıklamayan 335 şirketin 57’si gıda sanayiinde. Bu sanayiyi 43 şirketle taşıt araçları, 38 şirketle demir- çelik ana sanayii, 27 şirketle elektrikli makine, alet ve cihaz sanayii, 24 şirketle dokuma sanayii takip ediyor.

En çok açıklanmayan veri olan brüt katma değer, 2018’de sadece yüzde 5.3 artarak 230.3 milyar lira oldu. İSO 500 kitabındaki notta kârlardaki erimenin katma değeri sınırladığı belirtildi. Ayrıca 2018 yılı dönem kârı yüzde 41.7 artarak 84.9 milyar lira, dönem zararı yüzde 214.1 artışla 21.3 milyar lira oldu.