Kemik iliği kanseri nedir? Tedavisi var mıdır?

Tüm dünya koronavirüs salgınıyla mücadele ederken, kanser de çağın en büyük hastalıklarından biri olmaya devam ediyor. Son olarak sanatçı Hüner Coşkuner’in kemik iliği kanseri sebebiyle tedavi gördüğü hastanede 58 yaşında hayatını kaybetmesi sonrası, en ciddi türlerden biri olan kemik iliği kanseri gündeme geldi. Kemik iliğinin kan hücresi oluşturulan kök hücrelerinde gelişen bir kanser türü olan kemik iliği kanseri nedir? Belirtileri nelerdir? Tedavi yöntemleri nelerdir?

KEMİK İLİĞİ KANSERİ NEDİR?

Kemik iliği kanseri, kemik iliğinin kan oluşturan kök hücrelerinden kaynaklanan kanser türüdür. Kemiğin merkezinde bulunan sünger benzeri bir malzeme olan kemik iliğinin derinliklerinde, kırmızı kan hücrelerine, beyaz kan hücrelerine ve trombositlere dönüşebilen kök hücreler bulunur. Kemik iliği kanseri, ilikteki hücreler anormal şekilde veya hızlandırılmış bir oranda büyümeye başladığında meydana gelir. Kemik iliğinde başlayan kansere kemik iliği kanseri veya kan kanseri denir. Bu grup kanserlerden en sık görüleni multiple miyelomdur. Multipl myeloma nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Hastalık kemik ağrıları, tekrarlayan enfeksiyonlar, böbrek sorunları, halsizlik, kilo kaybı gibi belirti ve bulgularla seyreder. Diğer kanser türleri de kemik iliğine yayılabilir, ancak bunlar kemik iliği kanseri olarak adlandırılmaz. Kemik iliği kanserlerinden başlıcaları multiple myeloma, lösemi ve lenfoma şekilde sıralanabilir. 

EN SIK GÖRÜLEN KEMİK İLİĞİ KANSERİ: MULTİPL MİYELOM

En sık görülen kemik iliği kanseri türü olan multipl miyelom; sıklıkla omurga, kafatası, kalça ve kaburga gibi vücudun çok sayıda bölgesini etkilediği için multipl miyelom olarak adlandırılır. Plazma hücresi adı verilen kan hücrelerinden gelişir. Bu hücreler, vücudu yabancı istilacılardan korumak için antikor üreten beyaz kan hücreleridir. Kemik iliği çok fazla miktarda plazma hücresi üretmeye başladığında tümörler oluşur. Bu tümörler de kemik kaybına ve enfeksiyonlarla mücadelede sorunlara neden olur.

KEMİK İLİĞİ KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalık erken evrelerde herhangi bir belirti göstermeyebileceği için, genellikle rutin kan veya idrar testinden sonra hastalıktan şüphelenilir.

İleri aşamada ise kendini gösteren belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

-Kemiklerde ağrı ve hassasiyet: Genellikle sırt, kaburga veya kalça kemikleri etkilenir. Ağrı süreklidir ve hareketle artar.

-Kolay kırılan zayıf kemikler: Multipl miyelom, kemikleri zayıflatabilir ve kırılma olasılığını arttırır. Omurga, kol ve bacaklardaki uzun kemikler bu durumdan en sık etkilenir.

-Omurilik sıkışması: Omurganın kırıkları omurlarda çökmeye, ağrıya ve bazen de omurilikte sıkışmaya neden olur. Bu durum bacaklarda uyuşma, kuvvet kaybı, mesane ve bağırsak kontrolünde kayıp gibi ciddi problemlerle kendini gösterir.

-Kansızlık: Multipl miyelom, kemik iliğindeki kırmızı kan hücre üretimini etkileyebilir ve bu da kansızlığa yol açabilir. Kansızlık miyelom tedavisinin bir yan etkisi olarak da ortaya çıkabilir. 

-Tekrarlanan enfeksiyonlar: Hastalık, bağışıklık sistemini etkileyerek vücudun enfeksiyon ve hastalıklara karşı doğal savunmasını engellediği için, hastalarda sık tekrarlayan ve uzun süren enfeksiyonlar görülür.

-Kan kalsiyum düzeyinde yükseklik (Hiperkalsemi): Etkilenen kemiklerden çok fazla kalsiyum kan dolaşımına salındığı için kan kalsiyum düzeyinde yükseklik görülebilir. Aşırı susuzluk, sık sık idrara çıkma ihtiyacı, kabızlık, karın ağrısı, zihinsel karışıklık ve sersemlik gibi belirtilerle kendini gösterir. 

-Böbrek sorunları: Böyle bir durumda kilo kaybı, iştahsızlık, ayak bilekleri, el ve ayaklarda şişme, halsizlik, nefes darlığı, ciltte kaşıntı, dirençli hıçkırıklar gibi belirtiler görülür.

-Olağan dışı kanamalar: Bazı hastalarda cilt altında morluklar, sık sık burun, diş eti kanamaları ve ağır adet kanamaları gibi beklenmeyen kanamalar görülebilir. Bunun nedeni kemik iliğindeki aşırı kanser hücrelerinin, trombosit adı verilen kanın pıhtılaşmasından sorumlu hücre üretimini engellemesidir.

-Kan akışkanlığında azalma: Bu durum sıklıkla miyelom hücrelerinin ürettiği fazla proteinlerden kaynaklanır. Hiperviskozite olarak bilinen bu belirti; baş dönmesi, nefes darlığı, baş ağrısı, kanın normalden daha kalın olması ve görmede bulanıklık gibi şikayetlere neden olur.

-Kilo kaybı

KEMİK İLİĞİ KANSERİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Kemik iliği kanserinde belirtileri kontrol altına almaya yönelik çeşitli ilaçlar kullanılsa da tam iyileşme sağlayan bir tedavisi yoktur. Tedavi ile belirtileri hafifletmek, hastalığın komplikasyonlarını kontrol altına almak ve ilerlemesini yavaşlatmak mümkündür. Herhangi bir belirti göstermeyen hastalarda tedaviye ihtiyaç olmayabilir. Fakat hastanın düzenli aralıklarla periyodik kan ve idrar testleri yapılarak takip edilmesi gerekir. Belirli veya bulgular varsa ya da takipler sırasında hastalıkta ilerleme tespit edilirse tedaviye başlanır.

Multipl myelomda kullanılan çeşitli tedavi seçenekleri de bulunur:

-Hedefe yönelik tedavi: Bu ilaç tedavisi, kanser hücrelerinde belirli anormalliklere odaklanır. Bu ilaçlar koldan bir damar yoluyla veya ağızdan hap şeklinde verilebilir.

-Biyolojik tedavi: Bu grup ilaçlar, miyelom hücreleri ile savaşmak için vücudun bağışıklık sistemini kullanır. Biyolojik tedavi kanser hücrelerini tanımlayan ve saldıran bağışıklık sistemi hücrelerini güçlendirir.

-Kemoterapi: Miyelom hücreleri ile birlikte sağlıklı vücut hücrelerine de zarar verir ve hızlı büyüyen hücreleri öldürür. Kemoterapi ilaçları damardan veya hap şeklinde ağızdan verilebilir. Kemik iliği nakli yapılacaksa öncesinde yüksek doz kemoterapi ilaçları kullanılır.