Kimseyle anlaşamayan adam...

ABD Başkanı’nın bu kararı, Rusya’nın açıkça ifade ettiği gibi “Avrupa’nın güvenliğini tehlikeye atacak” bir karar. Kongre’deki çoğunluğuna güvenerek bu tür kararları alırken, önünü sonunu düşünmeyen Trump bunu hep yapıyor. Birçok anlaşmadan çekildiği, bazılarını yeniden müzakere konusu yaptığı biliniyor. İsrail-Filistin Barış Anlaşması adını taşıyan Filistinsiz bir anlaşma yapıp “dünya barışına” sözüm ona “katkıda” bulunurken Trans-Pasifik ya da İran Anlaşması gibi büyük sözleşmeleri iptal edebiliyor. Oval Ofis’e girdiği 2016’dan beri seçim kampanyası sırasında vazgeçeceği sözünü verdiği anlaşmalardan çekildi. Çekildiği anlaşmaların çoğunlukla Barack Obama döneminde yapılanlar olması bir rastlantı değil. Çünkü neredeyse seçim kampanyasının tamamını Obama’nın içeride/dışarıda yaptığı anlaşmaları iptal etme vaadi üzerine kurmuştu. Bunlar içinde ABD iç siyasetinde yoksulların zararına olan en büyük iptal Obamacare olarak da bilinen sağlık sigortasıydı.   

GÜVENLİK KAYGISIYLA DEĞİL

Uluslararası anlaşmalardan, sadece güvenlik kaygılarından ötürü çıkılmış değildi. Örneğin, müzakereleri tam yedi yıl sürmüş olan 12 Pasifik ülkesi ile yapılan Trans-Pasifik Ortaklığı’nın ABD’ye ne zararı vardı, hala bilinmez. Obama’nın ikinci döneminde ihracatı arttırmak, açık pazara erişmek amaçlı bir anlaşmaydı bu. Trump’ın gerekçesi, anlaşma sayesinde söz konusu ülkelere gidip çalışacak olan ABD işgücünü önlemekti. Hepsi bu.

Bunun üzerinden çok da zaman geçmemişti ki, 1 Haziran 2017’de Trump, yine Obama döneminde imzalanan, küresel ısınmayla mücadele amaçlı uluslararası bir iklim anlaşması olan, karbondioksit ve metan gibi sera gazı emisyonlarını kademeli olarak azaltmayı hedefleyen Paris İklim Anlaşması’ndan da çekildi. ABD’nin çimento, kömür ve çelik sanayiinin  (ki hepsi küresel ısınmaya yol açan sektörler) isteği doğrultusunda alınmış bir karardı bu da. 

Seçim kampanyası sırasında verdiği en önemli vaadlerinden biri İran’la yapılan anlaşmaydı. Trump’a göre ülkesinin ulusal güvenliğine aykırıydı bu, mutlaka iptal edilmeliydi. Dediğini yapmakta gecikmedi. Resmi adı Ortak Kapsamlı Eylem Planı olan anlaşmayı tek taraflı olarak kaldırdı, İran’a yaptırımlara başladı. 

UNESCO’DAN DA…

Trump, amacı dünya çapında okuryazarlığı özendirmek, kültürel mirası korumak olan UNESCO’dan da çekildi, Ekim 2017’de. Kararda Filistin’in UNESCO’ya üye kabul edilmesinin etkisi vardı. ABD, Kanada ve Meksika’yı ticari olarak birbirine bağlayan 25 yıllık Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’ndan da (NAFTA) çekildi Trump. Bunun yerine Meksika ile yeni bir ikili anlaşma yaptı. Çok sonra Kanada da bu yeni anlaşmaya dahil edildi. 

Ekim 2019’da Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Antlaşması’ndan da ayrıldı. Anlaşma ABD ve Rusya arasında her iki ülkenin karaya fırlatılan balistik füzeleri yok etmesini içeriyordu. ABD, Haziran 2019’da Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi’nden de çekildi.  Karar, Trump’ın göçmen çocukları sınırda ebeveynlerinden ayıran sığınma yasaları üzerine yapılan eleştirilerden sonra geldi. İnsan Hakları Konseyi, Beyaz Saray’ı “insan hakları standartlarına aykırı” davranmakla suçlamıştı. 

Trump, BM’nin Filistinli Mültecilere Yardım Programı”na mali katkı vermeyeceğini de açıkladı. Bu karardan bir hafta önce Filistin’e yaptığı 200 milyon dolardan fazla ekonomik yardımı iptal etmişti.